Ὁμιλία
τῆς Α. Θ. Παναγιότητος
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου
κ. κ. Βαρθολομαίου
κατὰ τὸν Μ. Ἑσπερινὸν τῶν ὀνομαστηρίων Του
(Ἱ. Μονὴ Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, 9 Ἰουνίου 2022)
Ἱερώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀχρίδος κύριε Στέφανε, μετὰ τῆς περὶ ὑμᾶς τιμίας συνοδείας,
Τιμιώτατοι ἐκπρόσωποι τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν Ἱεροσολύμων καὶ Κύπρου,
Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι,
Ἐξοχωτάτη κυρία Ὑπουργέ,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες ὀφφικιάλιοι τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Ἡ διαρκὴς ἀνακύκλωσις τῶν σωτηριολογικῶν γεγονότων τῆς Θείας Οἰκονομίας εἰς τὴν ζωὴν τῆς Ἐκκλησίας ἀποτελεῖ τὸν ἀκρογωνιαῖον καὶ ἀμετάβλητον λίθον, εἰς τὸν ὁποῖον αὕτη ᾠκοδομήθη καὶ τὴν ἀενάως βρύουσαν πηγήν, ἐξ ἧς καὶ ζωοποιεῖται. Χωρὶς τὴν ἑορτάσιμον ἐπανάληψιν τῶν ἀνεπαναλήπτων καὶ τὴν ἀκόρεστον ἐπιθυμίαν εἰσόδου μας εἰς τὸ βάθος τῶν μυστηρίων τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως, ἡ Ἐκκλησία δὲν θὰ ἠδύνατο νὰ ἐξαγγέλλῃ τὴν σωτηρίαν καὶ νὰ διαβεβαιοῖ τὴν ἀλήθειαν τῶν ἐξαγγελλομένων.
Αὐτὴ ἡ ἀτέρμων ἀναμόχλευσις τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν δὲν ἀποτελεῖ ἁπλῆν ἐπαναφορὰν ἱστορικῶν πραγμάτων. Δὲν ἀρκεῖ ἡ ἱστορικότης διὰ τὴν Ἐκκλησίαν, καθὼς τὸ ζητούμενόν της εἶναι τὰ Ἔσχατα καὶ ἡ ποθητὴ συνάντησις ὅλων ἡμῶν μετὰ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Αἱ ἑορταὶ προβάλλουν τὸ παρελθὸν διὰ νὰ νοηματοδοτήσουν τὸ παρὸν καὶ νὰ προοδοποιήσουν τὸ μέλλον.
Αἱ ἑορταὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν εἶναι ἡ ἀνακαίνισις τοῦ ἔσω τῆς καρδίας μας κόσμου καὶ ἡ μεταμόρφωσις τῆς ὑπάρξεώς μας, καθὼς ἀποτελοῦν σταθμοὺς διὰ νὰ ἐπανατοποθετήσωμεν τὸν ἑαυτὸν μας εἰς τὸν χρηστὸν ζυγὸν τοῦ Κυρίου, καὶ νὰ αἰσθανθῶμεν τὴν ἐλάφρυνσιν τοῦ φόρτου ἐκ τῆς ἄρσεως τοῦ καθ’ ἡμέραν σταυροῦ μας. Αἱ ἑορταὶ εἶναι μία ἀμφίδρομος κίνησις. Εἶναι πρόσκλησις καὶ ἀνταπόκρισις. Ὁ Χριστὸς ἑστιάτωρ, καὶ ἡμεῖς μέτοχοι τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως. Εἰς τὴν ἐλευθέραν ἀνταπόκρισίν μας ἐναπόκειται ἡ γεῦσις καὶ ἡ χαρὰ τῶν μεγάλων καὶ ὑπερφυῶν χαρισμάτων, τῶν ὅσων δηλαδὴ χαρίζει καὶ νέμει ἡ Ἐκκλησία. Ἄνευ τῆς μετοχῆς μας, μετὰ ζεούσης καρδίας, εἰς τὰς ἑορτὰς τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδὴ εἰς αὐτὴν ταύτην τὴν πίστιν, δὲν ἔχει ἀξίαν ἡ ζωὴ διὰ τὸν εἰς Χριστὸν πιστεύοντα ἄνθρωπον. Ὁ πιστὸς ἀντλεῖ δυνάμεις, θάρρος, ἐλπίδα ἀπὸ τὰς ἐκκλησιαστικὰς ἑορτὰς. Εἰς αὐτὰς βλέπομεν τὸ Εὐαγγέλιον διαρκῶς ἐπίκαιρον, καθὼς ὅλα τὰ σωτηριολογικὰ γεγονότα εὑρίσκονται ὑλοποιούμενα διαχρονικῶς εἰς τὰ πρόσωπα τῶν τεθεωμένων πιστῶν, δηλαδὴ τῶν Ἁγίων. Ἀπὸ τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ ἐπέκεινα μέχρι σήμερον καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας, οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας ἐπιμαρτυροῦν καὶ διακρατοῦν ζῶν καὶ ἐπίκαιρον τὸ Εὐαγγέλιον. Ἡ Ἐκκλησία, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἠγαπημένα, νεάζει καὶ ζωοποιεῖ. Ἐξ αὐτῆς τῆς νεαζούσης πνοῆς της ἀνακαινίζει τὸν κόσμον καὶ ὅλους ἡμᾶς.
Εὐχαριστοῦμεν ἐκ μέσης καρδίας διὰ τὴν ὁλοπρόθυμον προσέλευσιν ὅλων σας διὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ Πανευφήμου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου. Εἶναι πράγματι ὁ μέντωρ καὶ συνέκδημος εἰς τὸν ἐκκλησιαστικόν μας βίον. Εἶναι ὁ προστάτης καὶ φίλος τῆς ψυχῆς μας εἰς τὰς ἐκκλησιαστικὰς μας διατριβὰς ὅλας αὐτὰς τὰς δεκαετίας. Εἶναι ὁ ἐμψυχωτὴς καὶ ὁ δροσισμός μας εἰς τὰς δυσκολίας τῆς ἐκκλησιαστικῆς καμίνου. Εἶναι ὁ πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν μεσίτης καὶ παρηγορητὴς μας τὰς ὥρας τοῦ κόπου καὶ τῆς ἐξαντλήσεως. Τὸν μακαρίζομεν, τὸν τιμῶμεν καὶ τὸν εὐλαβούμεθα, διότι μᾶς παραστέκεται διαρκῶς, διότι μᾶς ἐνισχύει καὶ μᾶς ἐμπνέει. Εὐγνωμονοῦμεν συγχρόνως καὶ τὸν ἀοίδιμον Γέροντά μας, Μητροπολίτην Χαλκηδόνος κυρὸν Μελίτωνα, διότι μᾶς ἐκόσμησε διὰ τοῦ Ἀποστολικοῦ αὐτοῦ ὀνόματος, θέλων νὰ τιμήσῃ τὴν μνήμην ἑνὸς μεγάλου καὶ εὐκλεοῦς γόνου τῆς γενετείρας μας Ἴμβρου, τοῦ Ἱερομονάχου Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανοῦ, καὶ μᾶς ἔδωκε τὴν εὐκαιρίαν νὰ ἐντρυφήσωμεν εἰς τὸν ἀποστολικὸν ζῆλον καὶ νὰ ἐνισχυώμεθα ἐκ τῆς ἡγιασμένης προσωπικότητός του.
Παρακαλοῦμεν ἅπαντας νὰ εὔχησθε, ὅπως Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν διὰ πρεσβειῶν τοῦ Ἀποστόλου Βαρθολομαίου δίδῃ δύναμιν εἰς ἡμᾶς διὰ τὴν ἄρσιν τοῦ Πατριαρχικοῦ κόπου, δι’ ὅσον χρόνον εἰσέτι Ἐκεῖνος ἐπιθυμεῖ.
Σήμερον ὅμως, ἀδελφοὶ μου, ἐγγὺς ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν Μεγάλην ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς, προέφθασε καὶ ἡ περιπόθητος ὥρα τῆς ἐπουλώσεως ἑνὸς μακροῦ καὶ ἐπιπόνου σχίσματος εἰς τὸ Σῶμα τῆς Μιᾶς Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.
Σήμερον παρίστανται ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν ἐνταῦθα εἰς τὸ Πάνσεπτον καὶ περίοπτον Καθολικὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, τοῦ Βαλουκλῆ, ὁ Ἱερώτατος ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς Ἀρχιεπίσκοπος Ἀχρίδος κ. Στέφανος, καὶ ἡ τιμία Συνοδεία του, διὰ νὰ λάβουν ἐκ τῶν ἡμετέρων χειρῶν τὴν Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Πρᾶξιν τῆς ἀποκαταστάσεως τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μετ’ αὐτῶν κοινωνίας τῆς Μητρός των, Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, καὶ συνεπῶς ἐξ αὐτῆς καὶ δι’ αὐτῆς καὶ μετὰ τῶν λοιπῶν κατὰ τόπους Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν, ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης, τῆς ἑνότητος καὶ τῆς εὐχαριστιακῆς ἀλληλοπεριχωρήσεως.
Σήμερον χαρὰ μεγάλη γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ, καθὼς ὁ ἀπὸ μακροῦ ἐσχισμένος χιτὼν τοῦ Κυρίου ἀποκαθίσταται σῷος καὶ ἀκέραιος τῇ ραφίδι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Σήμερον ἡ τῶν Ὀρθοδόξων πληθὺς εὐφραίνεται ἐπὶ τῇ ἐπανεισόδῳ λαοῦ χριστοφόρου εἰς τὰς ἀγκάλας τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας.
Σήμερον ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία βοᾷ χαρμοσύνως: Ἔρχεσθε καὶ ἴδετε Μητέρα ἐπὶ τέκνοις εὐφραινομένην.
Σήμερον ἀγάλλονται αἱ ψυχαὶ τῶν ἐνταῦθα ἀναπαυομένων ἀοιδίμων προκατόχων ἡμῶν Ἀθηναγόρου καὶ Δημητρίου, καθὼς εἰς τὴν ἐν οὐρανοῖς Ἐκκλησίαν ἀπολαύουν τῆς τοιαύτης στιγμῆς, τὴν ὁποίαν προσεδόκουν πεντήκοντα καὶ πέντε ἔτη.
Σήμερον ἐπιβεβαιοῦται ἡ ἀκρίβεια τῆς πίστεώς μας, καθὼς ἀναδεικνύεται περιτράνως ἡ ἀξία τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἀμφιδρομίας καὶ τὸ ἀναπόσπαστον μεταξὺ τῶν Ὅρων καὶ τῶν Κανόνων της.
Σήμερον ἅπαξ ἔτι, λοιπόν, φανεροῦται ἡ ἀξία οὐχὶ μόνον τοῦ Ὅρου τῆς Ἁγίας ἐν Χαλκηδόνι Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀλλὰ καὶ τῶν Κανόνων, οἱ ὁποῖοι περιφυλάττουν τὴν ἑνότητα καὶ τὴν θεραπείαν ἐν τῷ Κυριακῷ Σώματι διὰ τῆς ἀναθέσεως εἰς τοὺς ὤμους τοῦ ἑκάστοτε Ἀρχιεπισκόπου τῆς Κωνσταντινουπόλεως εὐθύνας βαρείας καὶ ἱεράς. Ἐνθυμούμεθα ὅσα ἔγραφε δι᾿ αὐτὸν πρὸς ἡμᾶς ἡ ὑμετέρα ἀγάπη πρὸ τετραετίας: «ὁ δεσπόζων ἐκ τῆς Ἑπταλόφου καὶ Ἐφορῶν τὰς τῆς καθόλου Ἐκκλησίας τακτικὰς καὶ ἐκτάκτους ἱερὰς ὑποθέσεις» (22 Ὀκτωβρίου 2018).
Ἡ ἔκκλητος εὐθύνη τοῦ Κωνσταντινουπόλεως, τῆς ὁποίας ἐμνήσθητε καὶ ὑμεῖς, ἅγιε Ἀχρίδος, εἰς τὸ πρόσφατον εὐχαριστήριον γράμμα σας πρὸς τὴν Μητέρα ὑμῶν Ἐκκλησίαν, ὑπογεγραμμένον καὶ ὑφ᾽ ἁπάντων τῶν περὶ ὑμᾶς τιμίων Ἀρχιερέων, δὲν τυγχάνει προνόμιον, ἀλλὰ θυσία καὶ ἐξάντλησις, χάριν τῆς τῶν πιστῶν σωτηρίας.
Ἡ ἔκκλητος εὐθύνη, ὡς καθωρίσθη εἰς τὴν προλεχθεῖσαν Δ’ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, καὶ ἐπαναδιετυπώθη καὶ εἰς ἑτέρας Οἰκουμενικὰς Συνόδους, ἀλλὰ κυρίως ὡς διηρμηνεύθη, ἐφηρμόσθη καὶ ἡγιάσθη περισσότερον τῆς μιᾶς καὶ ἡμισείας χιλιετίας ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ἄνευ οὐδεμιᾶς ἀσυμφωνίας ἢ δυσερμηνείας, δὲν ὑπάρχει κενὸν γράμμα καὶ πρωτεῖον τιμῆς, ὡς νεωκόποι καὶ ληρολόγοι προσπαθοῦν ἐπ’ ἐσχάτων νὰ ὑποστηρίξουν.
Ἡ ἔκκλητος εὐθύνη διὰ τὸν Κωνσταντινουπόλεως εἶναι ἡ καθημερινὴ μετοχή του εἰς τὴν Σταυρικὴν τοῦ Κυρίου θυσίαν καὶ τὴν χαρὰν τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Ἡ ἔκκλητος εὐθύνη τοῦ Κωνσταντινουπόλεως αἰῶνας πολλοὺς περικρατεῖ τὸ Ὀρθόδοξον Σῶμα καὶ δι’ αὐτῆς διαφυλάττεται ἡ ἑνότης καὶ ἡ ἀκρίβεια τῆς πίστεως. Τόσον εἰς τοὺς εὐκράτους, ὅσον καὶ εἰς τοὺς δισέκτους ἱστορικοὺς χρόνους δι’ αὐτῆς τῆς σταθερᾶς ἐπορεύθη ἡ κατὰ Ἀνατολὰς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, καὶ ἐξ αὐτῆς καὶ μόνον τῆς σταθηρᾶς καὶ ἀδιαπραγματεύτου ἱεροκανονικῆς ἀσφαλείας διεμορφώθη ἡ σημερινὴ ἐνδορθόδοξος πραγματικότης. Ἐὰν ἡ Ὀρθόδοξος ἑνότης ἑρμηνευθῇ ὑπὸ τὸ πρῖσμα τῶν κοινωνικῶν ἢ πολιτειακῶν σχημάτων καὶ λογισθῇ ὡς κοινοπολιτεία καὶ ὁμόσπονδος σχηματισμὸς τότε ἔχομεν ἐκτραπῆ τῆς ἀληθείας.
Ὡς μαρτύριον καὶ εὐθύνην αἰσθάνονται τὴν ἐνάσκησιν τοῦ χρέους καὶ τῆς ὀφειλῆς ταύτης πρὸς τὴν Καθόλου Ἐκκλησίαν οἱ κατὰ καιροὺς ἐνταῦθα Πατριαρχεύοντες. Ἡ βαθεῖα τοιαύτη συναίσθησις τῶν Πατριαρχῶν διὰ τὴν ἀπόδοσιν τῶν σωτηριωδῶν εἰς τὰ καθ᾿ ἕκαστα αἰτήματα καὶ τὰς ἐκκλήσεις τῶν ἀπὸ τῆς οἰκουμένης καταφθανόντων σχετικῶν, δὲν τυγχάνει εὔκολος ὑπόθεσις. Πρὸς τοῦτο ἀπαιτεῖται ἐναγώνιος προσευχὴ, περίσκεψις, ἀναμονή, μακροθυμία, ἀνοχή, ἀξιολόγησις τῶν δεδομένων, διαβούλευσις, ὡριμότης, ἐπιμονὴ καὶ κυρίως φωτισμὸς διὰ τὴν ἀναζήτησιν τοῦ δέοντος πρὸς ἐξασφάλισιν τοῦ μείζονος ἐκκλησιαστικοῦ συμφέροντος.
Οὕτως ἐγένετο καὶ εἰς τὴν προκειμένην περίπτωσιν. Ἤλγει, προσηύχετο, ἐμακροθύμει, ἀνέμενεν, ἤλπιζεν, ἐνουθέτει καὶ προητοιμάζετο διὰ τὴν ἀνεύρεσιν λύσεως εἰς τὸ ἀπασχολοῦν τὴν ὑμετέραν τοπικὴν Ἐκκλησίαν, Ἱερώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀχρίδος κ. Στέφανε, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αἱ ἐθνοφυλετικαὶ ἐπιρροαὶ δυστυχῶς καὶ εἰς τὴν ἐνδοεκκλησιαστικὴν θεώρησιν τῶν πραγμάτων συνέδραμον ἀρνητικῶς εἰς ὁλόκληρον τὴν καθ’ ἡμᾶς κατὰ Ἀνατολὰς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Δὲν χρειάζονται περισσότεραι διευκρινήσεις, καθὼς οἱ πάντες ἔχομεν γευθῆ τὰ ἀπότοκα τῶν τοιούτων θέσεων. Αὐτῆς τῆς ὀδυνηρᾶς καὶ ἐσφαλμένης ὀπτικῆς πλευρᾶς τὰ ἀποτελέσματα ἔφερον τὴν ὑφ’ ὑμᾶς Ἐκκλησιαστικὴν ὀντότητα, ἀδελφὲ ἅγιε Ἀχρίδος, εἰς τὴν ἀπομόνωσιν καὶ εἰς τὴν κατάστασιν τοῦ σχίσματος. Ἡ μετὰ τῆς Ἁγιωτάτης κατὰ Σερβίαν Ἐκκλησίας διαφορετικὴ ἀντίληψις τῶν ἀφορώντων εἰς τὰ καθ’ ὑμᾶς, καὶ ἡ ἀμφοτέρωθεν ἀμετακίνητος παραμονὴ εἰς θέσεις καὶ πρακτικὰς μὴ ὁδηγούσας εἰς διέξοδον,η ὡδήγησαν τὰ πράγματα εἰς ἀδιέξοδον, τὸ ὁποῖον παγιωθὲν ὑπεράνω τοῦ ἡμίσεος αἰῶνος ἀπῄτει ἔμπονον θεραπείαν.
Εἴδατε πόσον σοφὴ τυγχάνει ἡ πρᾶξις τῆς Ἐκκλησίας! Ἐὰν δὲν εἶχε καθορίσει τὴν ἔκκλητον ἀναγωγὴν εἰς τὸν Κωνσταντινουπόλεως, τὰ ἀδιέξοδα θὰ ἦσαν μακροβιώτερα καὶ ἴσως καὶ ἀθεράπευτα. Προσεφύγατε εἰς τὴν πρόνοιαν τῆς Μ. Ἐκκλησίας καὶ αὕτη ἐπέβλεψε μετὰ φιλανθρωπίας καὶ μητρικῆς ἀγάπης ἐφ’ ὑμᾶς. Δὲν παρεθεώρησε τὸ πρόβλημα. Δὲν ἐκώφευσε. Δὲν ἀπέφυγε τὰς εὐθύνας καὶ τὸν κόπον. Δὲν ἠμέλησεν. Ἐμελέτησεν. Ἐφρόντισε διὰ τὴν ἔνθεν κἀκεῖθεν ἐξομάλυνσιν τῶν δυσχερειῶν. Ἀπηύθυνε πρόσκλησιν καὶ πρὸς ὑμᾶς καὶ πρὸς τὴν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Σερβίας δι’ ὁμοῦ μεθ’ ἡμῶν συνεργασίαν πρὸς ἐνδελεχῆ ἐπισκόπησιν τοῦ ὅλου θέματος, ἐπὶ τῷ σκοπῷ ἀνευρέσως τῆς συμφερωτέρας λύσεως. Ἐν τέλει δέ, συνεξετάσασα ἁπάσας τὰς παραμέτρους καὶ πεισθεῖσα διὰ τὴν ὡριμότητα ὑμῶν, καθὼς ἀνεδαφικαὶ ἐκκλησιολογικαὶ καὶ μή, τὸ παλαιότερον διατυπωθεῖσαι θέσεις, ἔχουν ὑποχωρήσει πλέον, καὶ ὅτι ὑπάρχετε περισσότερον ἢ ἄλλοτε ἕτοιμοι καὶ διὰ γόνιμον διάλογον μετὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σερβίας, ἀπεφάσισεν, ὡς εἶχε χρέος ἱερὸν καὶ ἀναφαίρετον, καὶ ἀπoκατέστησεν ὑμᾶς ὑπὸ συγκεκριμένας προϋποθέσεις καὶ ὅρους εἰς τὴν Ἐκκλησιαστικὴν κοινωνίαν. Προέτρεψε δὲ ὑμᾶς πρὸς ἥρεμον καὶ ἡσύχιον ἀναζήτησιν μετ’ αὐτῆς τοῦ ἐν συνεχείᾳ ποιμαντικοῦ διοικητικοῦ σχήματος πρὸς -κατὰ τὴν καθηγιασμὲνην πρᾶξιν τῆς Ἐκκλησίας- ἔγκρισιν ὑφ’ ἡμῶν καὶ ἀκολούθως ἐνημέρωσιν τοῦ πανορθοδόξου Σώματος.
Κατανοοῦμεν τὰς ὑμετέρας δυσκολίας, τὰ τεθέντα διλήμματα, τὰς ἐσωτερικὰς διεργασίας, τὰς ἐπαλλήλους καὶ μεταβαλλομένας ἀπόψεις˙ ἀλλὰ αἱ λύσεις ἀπαιτοῦν θυσίας καὶ γενναιότητα. Οὕτως αἰσθανόμεθα καὶ τὴν χαράν ὅλων σας διὰ τὴν γενομένην ἐξέλιξιν. Ἀπὸ σήμερον, καθ’ ἣν λαμβάνετε θέσιν καὶ λειτουργήματα εἰς τὸ πανίερον Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἐλπίζομεν ὅτι θὰ ἀναδειχθῆτε ἀντάξιοι τῆς πρὸς ὑμᾶς εὐνοίας τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.
Ἐλπίζομεν ὅτι θὰ εἶσθε σταθεροὶ εἰς τὰς δεσμεύσεις σας καὶ ὅτι τὰ λάθη τοῦ παρελθόντος θὰ ἀποτελοῦν πηγὴν γνώσεως πρὸς ἀποφυγὴν καὶ ἐπανάληψιν ὁμοίων. Ἐλπίζομεν ὅτι ὁ διαρκὴς κίνδυνος τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ ἐθνοφυλετισμός, θὰ ἀποτελῆ μακρινὸν καὶ μὴ ἐπαναπροσεγγίσιμον παρελθόν. Ἀναμένομεν ἐξ ὑμῶν μεγαλυτέραν προσοχὴν καὶ βαθυτέραν προσέγγισιν τῶν ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων καὶ σᾶς διαβεβαιοῦμεν ὅτι εἴμεθα πρόθυμοι νὰ σταθῶμεν εἰς τὸ πλευρὸν σας εἰς τὸ διηνεκές. Ἡ Κωνσταντινούπολις τυγχάνει ἡ γενέτειρά σας καὶ ἔχετε χρέος νὰ καλλιεργήσητε ἔτι καὶ πλέον καὶ ἐπὶ πᾶσι δεσμοὺς ἀκαταλύτους τῇ δυνάμει τοῦ πανθενουργοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Διὰ τοιούτων πολλῶν καὶ ἀγαθῶν ἐλπίδων ἐπιστέφομεν ὑμᾶς. Εὐλογοῦμεν τὸν Λαὸν τῆς Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχρίδος. Χαιρετίζομεν τήν, ὡς εἴδομεν, ἀγαθὴν καὶ φιλάδελφον πρὸς ὑμᾶς διάθεσιν τῆς Ἁγιωτάτης κατὰ Σερβίαν Ἐκκλησίας. Ἀναμένομεν τὴν ἐπίσημον ὑφ’ ὑμῶν ἐνημέρωσιν διὰ τὴν πρόοδον τοῦ ἀναμεταξύ σας διαλόγου. Καὶ ἐν τέλει ἐγχειρίζομεν τὴν ἀποκαταστατικὴν τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας Πατριαρχικὴν καὶ Συνοδικὴν Πρᾶξιν καὶ προγευόμεθα τῆς μεθ’ ὑμῶν συλλειτουργίας τὴν ἐρχομένην Κυριακὴν τῆς Πεντηκοστῆς, «ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν.» (Ρωμ. ιε´, 33)..
