Ω, αγία σλαβομακεδονική Μονή Μπίγκορσκι! Εσύ, η οποία πάντα έχεις την ελπίδα στην ευσπλαχνία του Προδρόμου, στην ακτή του ποταμιού που ρέει στην αιώνια ζωή καλλιέργησες όμορφο δέντρο πνευματικών πατέρων και έμοιασες με την πόλη που κατέβηκε από τον ουρανό, εκεί όπου ο Θεός κατοικεί με τους ανθρώπους, απομακρύνοντας κάθε δάκρυ από τα μάτια τους! Να πανηγυρίσουμε, αδελφοί, να υμνήσουμε Χριστόν – τον Βασιλέα και Θεό ημών και να δοξάσουμε την Αγία Δέσποινά μας – την Πανάμωμο Παρθένο, επειδή μας χάρισαν λιμάνι σωτηρίας και αγίους διδασκάλους – τους οσίους πατέρες. Και ο αέρας γύρω σου, ιερέ τόπε μας, είναι γεμάτος με αγιοσύνη, και πηγές ιαμάτων ρέουν από την θαυματουργική εικόνα του Βαπτιστή του Κυρίου και απ’ τα άγια λείψανά του, από το Τίμιο Ξύλο, από τα λείψανα του αγίου Ιακώβου Αδελφοθέου, του αγίου Στεφάνου, αγίου Χαραλάμπους, του αγίου Νικολάου, αγίου Σεραφείμ και πολλών άλλων αγίων.
Το άθεο σκοτάδι του κομμουνισμού μόνο για μικρή περίοδο σταμάτησε την λειτουργική ζωή, αλλά με τις προσευχές των ένδοξων πατέρων της Μονής: αγίων Ιωάννη Δεβρινό και Πρόχορο Αρχιεπισκόπων Αχρίδος, των οσίων Μητροφάνη και Αρσένιο, Ανατόλιο και Παρθένιο και όλων των άλλων, αναστήθηκε ο οίκος του Προδρόμου, συναθροίζοντας μέσα του νέα μοναχική οικογένεια. Άξονας γύρω του οποίου έλκεται η ζωή του μοναχού είναι η ακατάπαυστη καθημερινή προσευχή στις ακολουθίες και τα μοναστηριακά διακονήματα. Οι προσευχές που κατευθύνονται προς τον Κύριο: «ὑπὲρ τῆς ἄνωθεν εἰρήνης καὶ τῆς σωτηρίας τῶν ψυχῶν ἡμῶν», «ὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου», «ὑπὲρ πλεόντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αἰχμαλώτων», «ὑπὲρ τῶν μισούντων καὶ ἀγαπώντων ἡμᾶς», «ὑπὲρ πάντων τῶν προαναπαυσαμένων» και για όλο τον «φιλόχριστο λαό ἡμῶν» – είναι, μάλιστα, το πολυτιμότερο δώρο της Μονής για την κοινωνία μας.
Αλλά, δεν είναι ασήμαντος και ο ρόλος της στην αποστολή για πνευματική φώτιση αυτού του λαού. Επειδή, λόγω της φιλοξενίας, της θυσίας, της συμπαράστασης και της αγάπης των μοναχών, η Μονή Μπίγκορσκι έγινε πνευματικός οίκος πολλών ευσεβών ψυχών, καταπράσινη όαση μέσα στην έρημο του κόσμου των αμαρτιών. Εδώ, σ’ αυτήν την πνευματική όαση, κατά την παράδοση της αγίας Εκκλησίας μας, τελούνται όλα τα άγια Μυστήρια, και, για τους πεινασμένους για τον Θεό, οι μοναχοί ετοίμασαν και πλούσιο πνευματικό τραπέζι: δοξολογίες και προσευχές, πνευματικές συζητήσεις και εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία…
Ανανεώνεται η συνεχής δοξολογία του Κυρίου και η ευλογία του Θεού γενναιόδωρα κατεβαίνει, μεταμορφώνοντας αυτό το ιερό και αρχαίο φάρο του λαού μας σε αληθινό πνευματικό σχολείο, το οποίο γεννά καρπούς του Ευαγγελίου, και όχι σοφία ανθρώπινη. H θεία χάρη σαν να αναβιώνει και βαθαίνει τα ίχνη της πρώιμης διαφωτιστικής δράσης, το ενίοτε κρυφό σχολείο της εθνικής αναγέννησης, την σχολή ξυλογλυπτικής του Debar και πολλές άλλες αποστολικές δραστηριότητες, των οποίων οι καρποί είναι βαθιά αποτυπωμένοι σε κάθε πωρόλιθο (σλ. ‘bigor’) και γεμίζουν την καρδιά του σημερινού επισκέπτη.
Γι’ αυτό και σήμερα, όταν μιλάμε για την Μονή Μπίγκορσκι, είναι αδύνατο να μην αναφέρουμε την λέξη «αναγέννηση». Είτε μιλάμε για το περίφημο παρελθόν της Μονής, είτε κρίνουμε για τα σημερινά έργα, είτε ακόμη αν προφητεύουμε για το μέλλον της – πανταχού και εν πάσι, μυστικά ή φανερά, παρουσιάζεται αυτή η λέξη. Αυτή η λέξη είναι σύμβολο, σημάδι το οποίο δείχνει την κατεύθυνση του τρέχοντα χρόνου. Αυτή εκφράζει καλύτερα απ’ όλα την ουσία των στόχων μας, στους οποίους ρέει το προσωρινό και το αιώνιο, και μεταξύ τους συνδέονται τα ανθρώπινα σχέδια και η Θεία βούληση.
Συνεχίζει η αιώνια παράδοση της Μονής, η αποστολή για πνευματική αναγέννηση και στήριξη του ορθοδόξου λαού, επιμένοντας στον καιρό αυτό, μπροστά στα μάτια του κόσμου να ενσαρκώσει στις ανθρώπινες καρδιές τις δύο μεγαλύτερες εντολές: «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου» και «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Μτ. 22, 37-39). Εκτός από την αποστολή για διδασκαλία του λαού στις χριστιανικές αλήθειες, στη σφαίρα της εκπαιδευτικής δραστηριότητας οργανώνονται και μαθήματα θρησκευτικών, ταλαντούχοι μαθητές και φοιτητές αποκτούν την αξία να πληθήνουν το δικό τους τάλαντο στα πιο γνωστά πνευματικά σπουδαστήρια του ορθόδοξου κόσμου και παρόμοια… Αναζωπυρώνει και η εκδοτική δραστηριότητα με έργα θρησκευτικού περιεχόμενου, όπως και η μετάφραση της πατερικής γραμματείας. Διαμορφώνονται και οι πρώτοι πολιτισμικοί σύνδεσμοι και οργανώσεις με δράσεις σε στενή σχέση με την ευαγγελική επίγνωση για την σωτηρία. Δεν είναι ξεχασμένη και η ελεημοσύνη για τους φτωχούς, τις χήρες και τα ορφανά, η παρηγοριά για τους θλιμμένους και καταπιεσμένους, ούτε και η φροντίδα για την ανέγερση νέων ναών και ανακαίνιση των παλαιών.
Με τις προσευχές του Τιμίου Προδρόμου, των αγίων Κλήμεντος και Ναούμ, ας λάμψει αυτός ο ιερός τόπος με μεγάλη λάμψη, όπως και εξωτερικά, έτσι και με την πνευματική ζωή, με καθημερινές ακολουθίες, ώστε να είναι κέντρο της πνευματικής αναγέννησης του λαού και της Εκκλησίας.
Απόσπασμα από την ομιλία του Μητροπολίτου Τιμοθέου, 6 Αυγούστου 1995
Χαίρει η Εκκλησία του Θεού, επειδή αναβίωσε ακόμη ένας ιερός τόπος, μυστήριο της παρουσίας του Χριστού, κλίμακα του Ιακώβ, κλίμακα από τον επίγειο στον ουράνιο κόσμο! Μεγάλη είναι η χαρά για την ανάσταση αυτή. Να έχουμε ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο Θεό και τον Βαπτιστή γι’ αυτό το άσβεστο φωστήρα μας, επειδή μας έχει δωρισθεί σκεύος της Καινής Διαθήκης, γεμάτος με θείο μάννα, φωτοφόρο λαμπάδα, η οποία θα λάμπει και θα φωτίζει! Αμήν!
