Ομιλία του καθ. δρ. Αλέξανδρου Σπασένοβσκι, παρουσιαστή της εκδόσεως «Χρονικό της Μπίγκορσκι – πενταετία αρχιερατείας», στην Ιερά Μονή Μπίγκορσκι, στις 2 Νοεμβρίου 2025
Σεβαστοί Πατέρες,
Εκπρόσωποι των αδελφών Εκκλησιών,
Εντιμότατοι,
Επισκέπτες της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι,
Αγαπητοί φίλοι,
Σήμερα στεκόμαστε ενώπιον ενός έργου που αποτελεί πνευματική εικόνα μιας εποχής, στην οποία η παρουσία του Θεού αποκαλύπτεται μέσω των έργων των πιστών Του δούλων.
Το «Χρονικό της Μπίγκορσκι – πενταετία αρχιερατείας» είναι μαρτυρία για το πώς στην καρδιά της Βόρειας Μακεδονίας, σε μια Ιερά Μονή, εξελίσσεται η οικονομία του Θεού.
Πώς το Άγιο Πνεύμα μεταμορφώνει τον χώρο και τον χρόνο σε ζώσα παράδοση.
Το χρονικό αυτό μας δείχνει ότι η ιστορία της Εκκλησίας δεν είναι απλώς μια ακολουθία γεγονότων, αλλά ένα πλέγμα μαρτυριών της συνεργίας μεταξύ της ανθρώπινης βουλήσεως και της Θείας Πρόνοιας.
Γι’ αυτό, η έκδοση αυτή δεν πρέπει να διαβάζεται μόνο ως κοσμικό χρονικό, αλλά και ως λειτουργία με λόγια.
Ως εξομολόγηση μιας μοναστικής αδελφότητας που έχει μετατρέψει τη ζωή της σε προσευχή, σε διακονία, και σε αγάπη.
Τριάντα χρόνια μοναχικού αγώνα και πέντε χρόνια αρχιερατικής διακονίας του Θεοφιλεστάτου Αντανίας Παρθενίου παρουσιάζονται στους πέντε αυτούς τόμους όχι μόνο ως τμήμα μιας προσωπικής βιογραφίας, αλλά και ως μια εποχή πνευματικής αναστάσεως.
Αν το δούμε χρονικά, οι πέντε αυτοί τόμοι αποτελούν ένα αδιάλειπτο ταξίδι στον χρόνο, ξεκινώντας από τη χειροτονία του Επισκόπου μας το 2020, έως το 2025, όταν η πνευματική κοινότητα της Μονής Μπίγκορσκι εορτάζει την πρώτη πενταετή επέτειο της αρχιερατείας του, αλλά και την επέτειο των τριάντα ετών μοναχικής ζωής του κ. Παρθενίου.
Πρόκειται για μια περίοδο γεμάτη δοκιμασίες και νίκες!
Σιγές και υψώσεις!
Μια εποχή όπου η Ιερά Μονή Μπίγκορσκι αναπτύσσεται διαρκώς ως ακατάβλητος πνευματικός στύλος·
ως πηγή φωτός·
ως τόπος όπου η πίστη μεταμορφώνει την πραγματικότητα.
Υπό την καθοδήγηση του Γέροντος, ο ιερός αυτός τόπος ανέστησε το κοινοβιακό μοναχισμό και έγινε ζωντανό παράδειγμα στον ορθόδοξο κόσμο ότι η υπακοή, η ταπείνωση και η αγάπη μπορούν να μεταμορφώσουν τη ζωή σε παράδεισο επί της γης.
Τα πέντε βιβλία που έχουμε ενώπιόν μας είναι σαν πέντε λίθοι στο μωσαϊκό της σύγχρονης πνευματικής μας ιστορίας.
Αποτελούν την καταγραφή μιας ευλογημένης πενταετίας.
Περίοδος οικοδομής.
Περίοδος θεραπείας.
Περίοδος νέας ενότητας στην Εκκλησία.
Μια εποχή κατά την οποία, μέσω της προσευχής, του κόπου και της αγάπης, γεννιέται καρπός που θα παραμείνει ζωντανός για τις επόμενες γενιές.
Ότι από τη διαίρεση μπορεί να γεννηθεί ενότητα.
Και ότι από τον κόπο και τον πνευματικό αγώνα βλαστάνει καρπός αιώνιος.
Αγαπητοί φίλοι,
Επιτρέψτε μου να σταθώ σε μία από τις υψηλότερες πτυχές αυτής της πενταετίας: τον ρόλο και τη σημασία της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι στην αποκατάσταση της εκκλησιαστικής ενότητας, αυτής της ανοιχτής πληγής που πρέπει να θεραπευθεί πλήρως.
Μετά από δεκαετίες πόνου, όταν πολλοί αμφέβαλλαν αν θα έρθει ποτέ η ημέρα της θεραπείας, ο Κύριος ευδόκησε, μέσω του έργου των ταπεινών Του δούλων, να ανοίξει αυτόν τον δρόμο.
Στις 9 Μαΐου 2022, με τη ιστορική απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να αναγνωρίσει τον κανονικό χαρακτήρα της σύγχρονης διαδόχου της ενδόξου Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, επουλώθηκε η πληγή που για περισσότερο από μισόν αιώνα είχε αποκόψει την Εκκλησία μας από την ορθόδοξη οικογένεια.
Αυτή η ημερομηνία είναι ορόσημο.
Ένα αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός.
Ένα πνευματικό σημείο μεταμορφώσεως.
Είναι η στιγμή όπου τα δάκρυα γενεών μοναχών, ιερέων και πιστών μετατρέπονται σε ανείπωτη χαρά.
Στη διαδικασία αυτή, ο ρόλος της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι αναγνωρίστηκε και επισημάνθηκε ξεκάθαρα. Με απόλυτη ακρίβεια, η Αυτού Θειοτάτη Παναγιώτης ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, μιλώντας με ιδιαίτερη αγάπη για το θέμα, τόνισε «Θὰ ἦτο παράλειψις νὰ μὴν ἐπισημάνωμεν ἐνταῦθα μετ’ ἐπαίνων τὴν καταλυτικὴν συμβολὴν συμπάσης τῆς ὑπὸ τὸν Θεοφιλέστατον Ἐπίσκοπον Ἀντανίας, κ. Παρθένιον, ἀδελφότητος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μπιγκόρσκι-καὶ αὐτοῦ προσωπικῶς καὶ ὅλως ἰδιαιτέρως-εἰς τὴν ὅλην διαδικασίαν τῆς θεραπείας καὶ ἐπουλώσεως τοῦ χρονίου καὶ δεινοῦ τούτου σχίσματος.»
Αυτά τα λόγια δεν αποτελούν απλώς μια επίσημη ευχαριστία, αλλά μια πνευματική διαπίστωση.
Διότι η Μονή της Μπίγκορσκι, μαζί με άλλους, δεν ενήργησε ως διπλωματικό σώμα με κοσμική έννοια, αλλά ως αυθεντικός πνευματικός μεσίτης.
Άνθρωποι που με πίστη, υπομονή και αγάπη μαρτύρησαν την αλήθεια πως η ενότητα δεν επιβάλλεται με συμφωνίες, αλλά οικοδομείται με θυσία.
Κατά τα χρόνια εκείνα της αβεβαιότητας και σιωπής, στις προσευχές αυτής της αδελφότητας σφυρηλατήθηκε η ελπίδα ενός ολόκληρου λαού.
Με την αποκατάσταση στον κανονικό εκκλησιαστικό χώρο, η Μονή Μπίγκορσκι – όπως καθίσταται σαφές και από αυτούς τους τόμους – συνεχίζει με εντατικό ρυθμό να αναδεικνύεται ως πνευματικό κέντρο αυτής της ορθόδοξης ενότητας.
Μέσα από τις πύλες της διέρχονται αρχιερείς, ιερείς και επισκέπτες από πολλές τοπικές Εκκλησίες, ενώ οι κοινές λατρευτικές συνάξεις και αδελφικές συναντήσεις του Επισκόπου σε Κωνσταντινούπολη, Ιεροσόλυμα, Αθήνα και σε άλλα ορθόδοξα κέντρα μετατρέπονται σε ζώσα λειτουργία της αγάπης.
Το υπέροχα επιμελημένο αυτό χρονικό, στο πνεύμα του μεγαλείου που πηγάζει από τη Μπίγκορσκι, με σελίδες γεμάτες υπέροχες φωτογραφίες, κείμενα και μαρτυρίες, μας δείχνει πώς η πίστη και η υπομονή μπορούν να μεταμορφώσουν την πορεία της ιστορίας.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη της πνευματικής δύναμης ενός ανθρώπου και μιας κοινότητας από το γεγονός ότι μέσα από αυτούς ο Θεός θεραπεύει εκείνο που διχάστηκε επί αιώνες.
Γι’ αυτό, το παρόν αποτελεί μαρτυρία για τη νίκη της αγάπης απέναντι στην υπερηφάνεια,
της ταπεινώσεως απέναντι στη μικροπολιτική,
της πίστεως απέναντι στους ανθρώπινους υπολογισμούς.
Είναι ζωντανή υπενθύμιση πως η Εκκλησία ζει όταν ενώνει και όχι όταν χωρίζει·
όταν δεν καταδικάζει, αλλά θεραπεύει·
και όταν δεν ζητεί δόξα για τον εαυτό της, αλλά δόξα για τον Θεό.
Αγαπητοί φίλοι,
Σε αυτό το Χρονικό, πέρα από τα γεγονότα της ευρύτερης εκκλησιαστικής ζωής, αισθάνεται με ιδιαίτερα βαθύ τρόπο ο εσωτερικός, πνευματικός παλμός της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι.
Εδώ, ανάμεσα σε αυτούς τους λιθότοιχους, πίσω από τις μοναστικές πύλες που ανοίγουν με προσευχή, κρύβεται μία υπέροχα τακτοποιημένη βασιλεία αγάπης, υπακοής και σιωπής.
Είναι ο τόπος όπου ο μοναχισμός, που ανανεώθηκε πριν τρεις δεκαετίες υπό την πνευματική καθοδήγηση του πατρός Παρθενίου, μεταμορφώθηκε σε αληθινό κοινοβιακό βίο.
Στο πρόσωπό του πολλοί βρίσκουν πνευματικό πατέρα, που όχι μόνο τους καθοδηγεί στην πίστη, αλλά ζει μαζί με τον πόνο τους.
Τους σηκώνει όταν πέφτουν.
Τους συμβουλεύει όταν διστάζουν.
Και τους παρηγορεί όταν υποφέρουν.
Τηρούσε την αποστολική μέτρηση της ποιμαντικής: να οδηγεί όχι με εντολές, αλλά με παράδειγμα.
Να διδάσκει όχι με λόγια, αλλά με αγάπη.
Να είναι αρχιερέας, αλλά και πατέρας.
Γέροντας, αλλά και συνάδελφος.
Κατά τα πέντε αυτά χρόνια, όπως διαφαίνεται και από τις σελίδες του Χρονικού, αυτή η πνευματική οικογένεια συνεχώς μεγαλώνει. Νέοι μοναχοί και μοναχές από διάφορα μέρη της Πατρίδας, αλλά και του κόσμου, εντάχθηκαν. Νέες προσωπικότητες που ένιωσαν το κάλεσμα να ακολουθήσουν τον δρόμο του Χριστού της ταπεινώσεως εδώ.
Και η Μπίγκορσκι και τα υπόλοιπα μοναστήρια, με την πατρική τους φροντίδα και αδελφική ζεστασιά, έγιναν το νέο τους σπίτι.
Ένας τόπος όπου ο άνθρωπος δεν χάνεται, αλλά ανακαλύπτεται στον Χριστό.
Αυτή η πνευματική ανανέωση, αυτή η αναζωογόνηση του μοναχισμού είναι η ισχυρότερη απόδειξη της δύναμης ενός πνευματικού ηγέτη.
Διότι, να ξαναχτίσεις έναν τοίχο είναι σχετικά εύκολο, αλλά να ανανεώσεις την ανθρώπινη ψυχή — αυτό είναι ο πραγματικός άθλος.
Και αυτό ακριβώς συμβαίνει εδώ.
Καθημερινά.
Η ανανέωση του πνεύματος.
Η ανανέωση της αδελφότητας.
Η ανανέωση της ελπίδας.
Από έξω μπορεί να μοιάζει ότι η ακολουθία των μοναστικών υπηρεσιών, των εορτών και των προσευχών είναι απλή παράδοση.
Αλλά για εκείνους που ζουν με πίστη, είναι ευλαβικά μαρτυρήματα μιας ζώσας Εκκλησίας.
Και γι’ αυτό η Μπίγκορσκι είναι ζων οργανισμός πνευματικός.
Τόπος όπου κάθε ανάσα, κάθε μόχθος και κάθε προσευχή έχει τη δική της αιώνια πορεία.
Σε έναν κόσμο όπου πολλοί αναζητούν απαντήσεις στο εξωτερικό, εδώ υπενθυμίζουμε ότι τα μεγαλύτερα θαύματα συμβαίνουν εσωτερικά.
Στη καρδιά που συγχωρεί.
Στην ψυχή που αγαπά.
Στη σιωπή που μεταμορφώνεται σε προσευχή.
Σεβαστοί παρόντες,
Σε έναν κόσμο που συχνά χάνει τη σύνδεση μεταξύ του πνευματικού και του πολιτιστικού, η Ιερά Μονή Μπίγκορσκι μαρτυρεί ότι η αληθινή κουλτούρα πηγάζει από την πίστη, και ότι η αληθινή πίστη δημιουργεί πάντα κουλτούρα.
Τα τελευταία χρόνια, η αδελφότητα δεν αποτελεί μόνο τόπο προσευχής, αλλά και πηγή πνευματικής τέχνης, πολιτιστικής δημιουργικότητας και κοινωνικής φιλανθρωπίας.
Από τις σελίδες του Χρονικού μαθαίνουμε για δεκάδες εκδηλώσεις που μαρτυρούν αυτή τη συνολική προσέγγιση:
Συναυλίες πνευματικής μουσικής.
Εκθέσεις.
Παρουσιάσεις βιβλίων.
Καλλιτεχνικές αποστολές.
Κατασκηνώσεις για παιδιά.
Διαλέξεις.
Αυτά αποτελούν πραγματικές πνευματικές εκτάσεις της προσευχής.
Δρόμοι μέσω των οποίων το φως της πίστης εξέρχεται από τα μοναστηριακά τείχη και φωτίζει την κοινότητα.
Ο Επίσκοπος Παρθένιος έχει πολύ καιρό ξεπεράσει τα όρια της αντίληψης για τον μοναχισμό.
Με τη δική του προσέγγιση, δείχνει καθημερινά ότι η Εκκλησία μπορεί να είναι σύγχρονη, χωρίς να γίνει επιφανειακή.
Ότι μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα του πολιτισμού, χωρίς να χάσει το πνευματικό της βάθος.
Ότι μπορεί να αγγίξει τις καρδιές των νέων, χωρίς να εγκαταλείψει την αλήθεια του Ευαγγελίου.
Εδώ έγκειται ο οραματισμός του.
Αγαπητοί φίλοι,
Αυτή η προσέγγιση αποτυπώνεται και σε πολλούς άλλους τομείς που έχουν σημαντική κοινωνική αξία.
Εδώ είναι σημαντικό να τονιστεί και το φιλανθρωπικό έργο της Μονής.
Με τη φροντίδα για τους φτωχούς, τους εξαρτημένους, τα ορφανά παιδιά και όλους όσους χρειάζονται ζεστασιά, η Μπίγκορσκι δείχνει τη γνήσια διάσταση του Χριστιανισμού: την αγάπη που γίνεται έργο.
Σήμερα, όταν μιλάμε για πνευματική και πολιτιστική αποστολή, δεν εννοούμε κάτι αφηρημένο, αλλά συγκεκριμένους ανθρώπους, ζωές και μοίρες που μεταμορφώθηκαν.
Κάθε άνθρωπος που ένιωσε τη στήριξη της Μονής Μπίγκορσκι, γίνεται ζούσα μαρτυρία ότι η πίστη μπορεί να θεραπεύει και να διδάσκει εκ νέου την αγάπη.
Έτσι, στο έργο αυτό επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η αρχαία αλήθεια: ότι ό,τι είναι όμορφο, καλό και υψηλό στον άνθρωπο είναι αντανάκλαση της παρουσίας του Θεού.
Και γι’ αυτό, όταν σήμερα μιλάμε για τη Μονή Μπίγκορσκι ως πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο, δεν αναφερόμαστε μόνο σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων, αλλά σε μία ζωντανή παράδοση.
Στη σύνθεση μεταξύ πίστης και τέχνης.
Νου και πνεύματος.
Λόγου και σιωπής.
Σεβαστοί παρόντες,
Η πεντάτομη έκδοση «Χρονικό της Μπίγκορσκι – πενταετία αρχιερατείας» είναι ομολογία μιας εποχής, μιας κοινότητας και μιας πίστης.
Οι πέντε τόμοι, συγκεντρωμένοι σε ένα σύνολο, είναι σαν πέντε κεριά αναμμένα στο σκοτάδι του σύγχρονου κόσμου. Κάθε ένα με το δικό του φως, αλλά όλα με μία πηγή.
Κάθε βιβλίο φέρνει το πνεύμα της χρονιάς που δημιουργήθηκε, αλλά όλα μαζί αφηγούνται μία μαρτυρία. Τη μαρτυρία για τη Θεϊκή παρουσία στο έργο της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι.
Είναι βιβλία που δεν μετρούν την ιστορία με ημερομηνίες, αλλά με χάρη.
Που δεν απαριθμούν τα γεγονότα, αλλά καταγράφουν τα θαύματα της πίστης.
Που δεν περιγράφουν το παρελθόν, αλλά μαρτυρούν την αειθαλούς ιστορία.
Σ’ αυτά φαίνεται η ανάπτυξη μιας αδελφότητας, καθώς και μιας πνευματικής αποστολής.
Από τα ταπεινά ξεκινήματα.
Μέσα από χρόνια σιωπής και υπομονής.
Μέχρι τη στιγμή της θεραπείας και της ενότητας.
Και έπειτα μέχρι την ωριμότητα μιας ζωντανής παράδοσης.
Σε κάθε κείμενο και σε κάθε φωτογραφία διακρίνεται ο παλμός αυτής της πνευματικής ιστορίας.
Σαν να έχει χαραχθεί η ανάσα της προσευχής που διατηρεί αυτούς τους ιερούς τοίχους ζωντανούς για χιλιετίες.
Όμως, αυτό το σημαντικό έργο δεν είναι ολοκληρωμένο. Είναι ανοικτό βιβλίο μιας ζωντανής ιστορίας που συνεχίζει να γράφει φωτεινές σελίδες.
Διότι, όπως στην Εκκλησία δεν υπάρχει τελευταία Λειτουργία, έτσι και αυτό το έργο δεν τελειώνει με τον πέμπτο τόμο! Αντίθετα!
Τώρα απλώς ολοκληρώνουμε ένα κεφάλαιο για να ανοίξει αμέσως το επόμενο – και πιστεύω, ακόμη πιο καρποφόρο.
Κάθε γενιά θα διαβάσει διαφορετικά. Αλλά η ουσία θα παραμείνει η ίδια. Δηλαδή, ότι στη δική μας εποχή υπάρχουν πρόσωπα που μαρτυρούν με τη ζωή – όχι μόνο με τον λόγο. Ότι η Θεϊκή χάρη δεν είναι παρελθόν, αλλά παρόντα πραγματικότητα. Ότι η πίστη, όταν είναι καθαρή, γίνεται δημιουργική δύναμη που μεταμορφώνει τον άνθρωπο. Και την κοινωνία. Και το έθνος.
Και γι’ αυτό, αυτό το έργο πρέπει να βιωθεί και ως επιβεβαίωση της αφοσίωσης του Επισκόπου Παρθενίου – για το λαό, για την Εκκλησία και για το Κράτος!
Επιβεβαίωση του πως μια μοναστική αδελφότητα, με προσευχή και αγάπη, μπορεί να κάνει περισσότερα για την ενότητα της Εκκλησίας και για το γόητρο του κράτους παρά πολλές θεσμικές δομές μαζί.
Και είναι κάλεσμα σε κάθε έναν από εμάς να γράφει μια πνευματική χρονογραφία, αλλά με το δικό του παράδειγμα.
Με την αγάπη του.
Και με την πίστη του στην αλήθεια.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Στο όνομα όλων όσων αισθάνονται τη βαθιά προσωπική πνευματική σύνδεση με αυτή την ιερά αδελφότητα, επιτρέψτε μου να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μας προς τον Γέροντά μας, τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Αντανίας, τον αγαπητό πατέρα Παρθένιο, για τη μεγάλη και ασυνήθιστη ενέργεια και αφοσίωσή του.
Είθε ο Κύριος να του χαρίσει υγεία και μακροχρόνια ζωή, ώστε για πολλές ακόμη χρονιές να μπορεί να οδηγεί τον λαό του με αυτό τον τρόπο.
Είθε η Παναγία και ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής να συνεχίσουν να είναι οι διαρκείς του μεσίτες και προστάτες, και η χάρη που ρέει μέσα από αυτές τις σελίδες να μεταδίδεται σε όλους όσους τις διαβάσουν.
Και όταν κάποτε στο μέλλον, ένας νέος άνθρωπος θα ανοίξει αυτό το χρονικό, αλλά και όλα τα επόμενα, ενδεχομένως να μη γνωρίζει κάθε γεγονός, αλλά θα αισθανθεί το ίδιο φως που εμείς νιώθουμε σήμερα.
Αυτό θα είναι η απόδειξη ότι το έργο πέτυχε!
Ότι η πίστη συνεχίζει να αναπτύσσεται!
Ότι η αγάπη έμεινε!
Και ότι η μαρτυρία συνεχίζει να ζει!
Είθε να είναι ευλογημένη αυτή η έκδοση!
Και ευλογημένος εκείνος που μετέτρεψε τη ζωή του σε ζωντανή της συνέχεια!
Σας ευχαριστώ.
