Ιστορική Αρχιερατική Λειτουργία στην Θεσσαλονίκη

Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Αντανίας και Καθηγούμενε της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Μπίγκορσκι, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, κ. Παρθένιε,

Αγαπητοί πατέρες της υπό αυτού αδελφότητας,

Αγαπητοί αδελφοί,

Όπως «Ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνωσε εν ημίν», προκειμένου να επιτελέσει το σωτηριώδες έργο Του, έτσι και ο λόγος του Ευαγγελίου, το χριστιανικό μήνυμα, για να επιτελέσει τον θεραπευτικό και σωστικό του ρόλο, πρέπει να λάβει «σάρκα», που λέγεται γλώσσα, πολιτισμός, ταυτότητα και τρόπος σκέψης των λαών, ώστε να γίνει κατανοητό και προσιτό από τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνεται. Τόσο το μήνυμα όσο και οι τρόποι μετάδοσής του, πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση όλων των πολιτισμών, εθνών, φυλών, ηλικιών, αντιλήψεων και τρόπων ζωής. Αυτή η θεμελιώδης αρχή, είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία και τη ζωή της Εκκλησίας. Οποτεδήποτε και οπουδήποτε ήταν δυνατό και εφικτό, η ανθρώπινη «σάρκα», δηλαδή, ο πολιτισμός, η γλώσσα, οι παραδόσεις και τα έθιμα των λαών, αντιμετωπίστηκαν με σεβασμό, στοργή και εμπιστοσύνη, και ενσωματώθηκαν στη ζωή της Εκκλησίας.

Με βάση αυτή τη θεμελιώδη αρχή της Σάρκωσης του Λόγου, και ως απόρροια αυτής, η Εκκλησία, κατά την ιεραποστολική της πορεία από την εποχή της πανηγυρικής φανέρωσης του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο, όπου έλαβε χώρα επίσημα και φανερά η συγκρότηση της πρώτης Εκκλησίας κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, με τους Αποστόλους να αρχίζουν το έργο του ευαγγελισμού κατά την εντολή του Χριστού, «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη», φρόντισε να ακολουθήσει και άλλες, άρρηκτα συνδεόμενες αρχές μεταξύ τους.

Οι αρχές αυτές έχουν να κάνουν με την πολλαπλότητα των γλωσσών, με την υπέρβαση του εθνικισμού και τη διακήρυξη της καθολικής αγάπης, με την κατανόηση του πολιτιστικού περιβάλλοντος από μέρους των ευαγγελιζόμενων, όπως σχετικώς αναφέρει και ο Απ. Παύλος, στην  Α’ Κορ. 9,20-23, «καὶ ἐγενόμην τοῖς ᾿Ιουδαίοις ὡς ᾿Ιουδαῖος, ἵνα ᾿Ιουδαίους κερδήσω· ……Τοῦτο δὲ ποιῶ διὰ τὸ εὐαγγέλιον, ἵνα συγκοινωνὸς αὐτοῦ γένωμαι.», καθώς και με το διακονικό και μεταμορφωτικό έργο της Εκκλησίας στον κόσμο, που σκοπό έχει να ανανεώσει τον πεπτωκότα κόσμο και να τον μεταμορφώσει σε Βασιλεία του Θεού.

Η πιο παραδειγματική και μεγαλύτερη ιστορική στιγμή εφαρμογής αυτών των ευαγγελικών και αποστολοπαράδοτων αρχών, είναι η εποχή που οι Θεσσαλονικείς Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος αναλαμβάνουν και ασκούν το ιεραποστολικό τους έργο στους σλαβικούς λαούς, υπό την έμπνευση του Πατριάρχη Φωτίου.

Την εποχή αυτή μάλιστα, θα μορφοποιηθεί η πνευματική προσωπικότητα του Βυζαντίου και οι δύο Απόστολοι, πιστοί στα βήματα του οικουμενικού Αποστόλου Παύλου, θα χαράξουν την πορεία της αποστολής της Εκκλησίας μας, και θα προσδιορίσουν τη γραμμή πλεύσης του σκάφους Της έως σήμερα.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, εμπνέονταν από το γνήσιο χριστιανικό οικουμενικό πνεύμα, το οποίο σέβεται την ελεύθερη θέληση των ανθρώπων και τις πολιτιστικές και γλωσσικές ιδιομορφίες, σπουδάζει τον τοπικό πολιτισμό και προσπαθεί να τον κατανοήσει και να τον ενστερνισθεί, γονιμοποιώντας ότι είναι θετικό. Αυτό το γεγονός, εξηγεί γιατί οι δύο Θεσσαλονικείς Ιεραπόστολοι, δεν ήθελαν να επιβάλουν την ελληνική γλώσσα στη λειτουργική ζωή των εκχριστιανιζόμεων λαών.

Απεναντίας, μετέφρασαν στην σλαβική την Αγία Γραφή και τα λειτουργικά κείμενα, δημιουργώντας για τον σκοπό αυτό, αλφάβητο για μία ξένη, άγνωστη και ανεπίσημη γλώσσα, σε μία εποχή μάλιστα, όπου οι βυζαντινοί ήταν υπερήφανοι για τη γλώσσα τους και την ακμή του πολιτισμού τους.

Γίνεται συνεπώς κατανοητό, ότι το διαλογικό ήθος και η διαλογική μαρτυρία, η συνοδικότητα και ο θεσμός του αυτοκεφάλου, αποτελούν βασικές αρχές της Ορθοδοξίας. Άλλωστε, για την ορθόδοξη μαρτυρία στον κόσμο, βασικός παράγοντας ενότητας της συνεχώς εξαπλούμενης Εκκλησίας, είναι η κοινή δοξολογία του ζώντος Θεού, πολυφωνική μεν στη μορφή της, αλλά μία εν πνεύματι, καθότι αυτό αποτελεί το βασικό εκκλησιολογικό νόημα της Πεντηκοστής.

Με την πρόσφατη λοιπόν απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, περί της αποδοχής σε ευχαριστιακή κοινωνία της Εκκλησίας του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας, αναγνωρίζοντας ως όνομα της Εκκλησίας, το Αχρίδος, υπό τον Αρχιεπίσκοπο κ. Στέφανο, θεραπεύθηκε η πληγή ενός σχίσματος, ενώ ταυτόχρονα μέσω αυτής της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξης, λαμβάνει ιεροκανονικότητα η ορθόδοξη μαρτυρία που συντελείται εδώ και χρόνια, μέσω της θεσμικής πλέον Εκκλησίας σας, ώστε εν συνόλω η Εκκλησία του ζώντος Θεού, να επαυξηθεί και εξαπλούμενη να Τον δοξολογεί.

Η επί χρόνια υπάρχουσα αδικία, αποκαταστάθηκε εκ της καρδίας και των χειρών του Παναγιωτάτου Οικουμενικού μας Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου, και της υπό Αυτού Ιεράς Συνόδου και η μέριμνα αυτή της Μητρός Εκκλησίας, μετέτρεψε ξανά το πικρό ύδωρ, σε ύδωρ ζωής, όπως τότε, που οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος κατά την ιεραποστολική τους πορεία, βρέθηκαν σε τόπο άνυδρο, και βρήκαν ύδωρ εις αλμυρόν έλος και μη μπορώντας να πιούν, προσευχήθηκαν, και το ύδωρ αυτό μετατράπηκε με τη χάρη του Θεού σε γλυκύ ως μέλι και δροσερόν.

Θεοφιλέστατε, αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,
Θα ήταν μεγάλη αμέλεια, να μην αναφερθώ και στην καθοριστική μέριμνα που επέδειξε έμπρακτα και με αγάπη, όλα αυτά τα χρόνια, ο Παναγιώτατος Ποιμενάρχης μας, κ.κ. Άνθιμος, προς εσάς και τα πνευματικά σας τέκνα, δίνοντας πνευματικό και υλικό χώρο, συνειδητοποιημένος πλήρως ως προς την αποστολική του ευθύνη και του καθήκοντος που απορρέει εξ αυτής, πράττοντας το καλύτερο δυνατό, ώστε πλειάδα πατέρων αλλά και λαϊκών που είναι δίπλα σας, να φιλοξενηθούν στο Οικοτροφείο της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης και να μπορέσουν να φοιτήσουν στη Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, λαμβάνοντας εκείνα τα εφόδια, ώστε εμείς τουλάχιστον, να ξέρουμε από καιρό πριν την αλήθεια, που κάποιοι, εκατέρωθεν, προσπαθούν να αμαυρώσουν.

Αναγκαίο όμως είναι, να αναδείξουμε και να συνδέσουμε την παρούσα ευχαριστιακή μας κοινωνία, η οποία τελείται υπό την σεπτή αδεία και ευλογία του Παναγιωτάτου Ποιμενάρχου μας, κ.κ. Ανθίμου, κατόπιν ευγενούς αιτήματος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αχρίδος, κ. Στεφάνου, με τη μνήμη των Αγίων Πατέρων της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, που σήμερα τιμάται από την Εκκλησία μας. Και αυτό, διότι η σπουδαιότητα Αυτής της συνόδου, έγκειται στην οριστική διαμόρφωση του χριστολογικού δόγματος, με τη διακήρυξη της ορθόδοξης πίστης και την καταδίκη των αιρέσεων.

Πέραν όμως αυτών, η Σύνοδος αυτή, της Χαλκηδόνας, εκείνο που επέτυχε, είναι να διατηρήσει και να διασώσει το σωτηριολογικό δόγμα, που είναι η βάση της Εκκλησίας, και αυτό διότι «η ουσιαστική ένωση των δύο φύσεων του Χριστού και η διατήρηση της ετερότητάς τους, σημαίνουν ότι η θεότητα παρέχει τον αγιασμό και την αφθαρσία στην κτιστή ανθρώπινη φύση».
Θεοφιλέστατε Επίσκοπε και Καθηγούμενε, κ. Παρθένιε,
Εν ομονοία λοιπόν, υπό του κοινού ποτηρίου, δεχθείτε κάτι ταπεινό, αλλά για εμάς πολύ συμβολικό, έλαιον και οίνον, θεραπεύοντα αμφότερα την πληγή του παλαιού πλέον σχίσματος, όπως αναφέρθηκε στην σχετική απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου: «έλαιον και οίνον εις το τραύμα των εκείσε αδελφών ημών Ορθοδόξων».
Τέλος, εις ανάμνηση της φιλίας μας, το σημαντικότερο που θα μπορούσαμε να σας προσφέρουμε είναι αυτό το στεφάνι ελιάς, που αντικατοπτρίζει «την πίστη των δικαίων» και αποτελεί ένα αιώνιο σύμβολο ειρήνης και ελπίδας για όλους μας.

Καλώς ήρθατε !!!

Πανοσιολογιώτατε Αρχιμανδρίτα, προϊστάμενε του Ιερού Ναού Παναγούδας – Παναγίας Γοργοϋπηκόου, κ. Αμβρόσιε,

Σεβαστοί πατέρες,

Αγαπητοί εν Κυρίω αδελφοί,

Υπάρχει κάτι εδώ, σ’ αυτόν τον Ιερό Ναό, το οποίο τραβά τα μάτια μας, αιχμαλωτίζει τις καρδιές μας, εξευγενίζει τις σκέψεις μας. Αυτό, είναι λοιπόν η θαυματουργή εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου μας, τόσο αγαπημένη από τον πιστό λαό, διά της οποίας ακτινοβολεί η χαρισματική της παρουσία και η μητρική της αγάπη, στην οποία μάλιστα, μας συναντά συνεχώς η φροντίδα Εκείνης, η Οποία είναι η «Γοργοϋπήκοος βοηθός» μας. Στο πνεύμα της ανείπωτης μητρικής της αγάπης, σήμερον είμαστε θερμώς φιλοξενούμενοι στην ιερά αυτή Σκηνή Της, κατόπιν ευγενικής και αδελφικής προσκλήσεως του προϊσταμένου του πάνσεπτου Ναού τούτου, του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου κ. Αμβροσίου, και με την σεπτή αδεία και ευλογία του πολυσέβαστου και λίαν αγαπητού Ποιμενάρχου της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, Παναγιωτάτου Μητροπολίτου κ.κ. Ανθίμου.

Εδώ δεν θα μπορούσαμε να μην εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας στον αγαπημένο μας οικοδεσπότη, ο οποίος διανθισμένος με την υπέρτατη αρετή – την αγάπη, μας κάλεσε να συμμετάσχουμε στην ευσεβή χαρά σας. Ο πατήρ Αμβρόσιος, θα έλεγα, είναι πάντα μέρος της χαράς μας, γιατί ιδιαιτέρως ήταν δίπλα μας και μαζί μας την εποχή της συνολικής μας απομόνωσης. Αυτή η αδελφική του αγάπη θα μείνει γραμμένη στην ευχαριστήρια μνήμη της αδελφότητός μας. Και ιδού, κατά την πρόνοια της Άχραντης Θεομήτορος, και προς μεγάλη μας χαρά, το πρώτο μας συλλείτουργο σ’ αυτή την αγιοτόκο πόλη γίνεται ακριβώς σε αυτόν τον υπέροχο Ναό της.

Η έλευση μας εδώ, όπως λοιπόν γίνεται με όλα τα πράγματα στην ζωή, κατευθύνθηκε από την παντογνωσία του Θεού. Χωρίς δηλαδή να κοιτάξουμε πρώτα το ημερολόγιο, μαζί με τον πατέρα Αμβρόσιο κανονίσαμε το σημερινό συλλείτουργο για αυτήν την Κυριακή, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις μας. Όταν όμως μερίμνησα για να μάθω ποιοι Άγιοι εορτάζονται σήμερα στην Ελλάδα, γέμισα με θαυμασμό και αναφώνησα: «ὡς θαυμαστός ὁ Κύριος ἡμῶν, ὁ πάντα ἐν σοφίᾳ ποιήσας!» Σήμερα λοιπόν, εορτάζεται και η μνήμη των Αγίων Επταρίθμων Ισαποστόλων: Κυρίλλου και Μεθοδίου, Κλήμη, Ναούμ, Σάββα, Γοράζδου και Αγγελαρίου. Δεν είναι λοιπόν φανερή η εξ Ουρανού συνεργασία των Φωτιστών μας, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, για τον ερχομό μας εδώ, στην γενέτειρά τους; Ερχόμαστε στον τόπο γεννήσεώς τους, και ακριβώς στη εορτή των επτά αυτών Ιεραποστόλων, φέρνοντας την απέραντη ευγνωμοσύνη μας για το διαφωτιστικό τους έργο, για τα πνευματικά μάτια που μας χάρισαν, για τον πολιτισμό που μας κληροδότησαν.

Και πράγματι, όπως λέω συχνά στους αδελφούς μου, τα πνευματικά και πολιτισμικά οφέλη που έχουμε λάβει και ως λαός και ως τοπική Εκκλησία, πρώτα απ’ όλα από την Πρωτόθρονο Μητέρα Εκκλησία, καθώς και από τον αδελφό ελληνικό λαό, μέσα από το ορθόδοξο ήθος και την παράδοσή του, που είναι αξιοθαύμαστα. Από εδώ λάβαμε την φώτιση και την βάπτισή μας, από εδώ λάβαμε την πολιτισμική μας υπόσταση. Όχι όμως μόνο στην αρχαιότητα, αλλά και στους πρόσφατους καιρούς, στις ημέρες μας, εμείς γευόμαστε ευεργεσίες από τους εν Χριστώ αδελφούς μας. Αρκεί να αναφέρουμε τον ρόλο που είχε το Περιβόλι της Υπεραγίας Θεοτόκου στην αποκατάσταση των μοναχικών κοινοβίων στη χώρα μας· τη βοήθεια και την ευλογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος για την εκπαίδευση φοιτητών μας στην Θεολογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου· και πολύ πρόσφατα, από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου λάβαμε και την χαρμόσυνη είδηση για την αποδοχή της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος σε ευχαριστιακή και κανονική κοινωνία με όλη την Ορθόδοξη οικουμένη, που για εμάς συνιστά μια μυστική ένωση στον κόσμο των Αγίων.

Η Ορθόδοξη Ελλάδα είναι από πάντα θησαυρός και θεματοφύλακας της ιεράς ορθοδόξου Παραδόσεως και της ορθής θεολογίας. Αυτή διατήρησε αυτόν τον ανεκτίμητο θησαυρό ακόμη και τον περασμένο αιώνα, όταν οι υπόλοιπες ορθόδοξες χώρες βρίσκονταν σε πνευματικό σκοτάδι υπό τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Πράγματι, για όλους όσους έρχονταν από τις χώρες όπου είχε διακοπεί η συνέχεια της ορθοδόξου ζωής, η παράδοση που τηρήθηκε στην Ελλάδα τους προκαλούσε θαυμασμό και δέος και κίνητρο ώστε να μπαίνουν στους ναούς και να γευτούν την ομορφιά της Ορθοδοξίας και από εκεί να την μεταβιβάσουν στις πατρίδες τους. Απ’ αυτή την άποψη, η Ελλάδα εμφανίστηκε ξανά ως διαφωτιστής και ως αναμμένο κανδήλι της Ορθοδόξου πίστεως.

Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μια προσωπική εμπειρία, ένα προσωπικό βίωμα της ορθοδόξου Παραδόσεως που ένιωσα κατά τα νεανικά μου χρόνια. Όταν ερχόμασταν στην Ελλάδα με τους γονείς μου, αλλά και αργότερα, πάντα με ενθουσίαζε η εμφάνιση και η παράσταση των ιερέων που τυχαία τους συναντούσαμε σε δημόσιους χώρους. Πλήρως ντυμένοι σύμφωνα με τον ιερατικό κώδικα, που ορίστηκε τους τελευταίους αιώνες στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, με ράσο και καλυμμαύκι, άφησαν μια έντονη εντύπωση στη γνωστική μου συνείδηση, αφενός ευσέβειας, σοβαρότητας και σεμνότητας και αφετέρου πατρότητας και ελεημοσύνης. Η εντυπωσιακή και αξιοσέβαστη εμφάνισή τους ενστάλαξε και ανέπτυξε μέσα μου την αγάπη για την Ορθόδοξη πίστη και παράδοση – στην πραγματικότητα, ήταν ένα σιωπηλό αλλά ισχυρό κήρυγμα για την πίστη στην αληθινή αποκάλυψη του Θεού. Ως εκ τούτου, μια διαρκής επιθυμία και προσευχή μου είναι ο κλήρος της Εκκλησίας να τηρεί σταθερά την Παράδοση, διότι με αυτόν τον τρόπο συμβάλλει πολύ στη διατήρηση και διάδοση της ουσίας της θεοφανούς πίστεώς μας.

Σήμερα όμως, εορτάζουμε και τη μνήμη των αγίων Πατέρων της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, εκείνων των ηρώων της πίστεως, που με το μαρτυρικό και ομολογητικό τους αίμα συμμετείχαν στον καθορισμό των Δογμάτων και της Παραδόσεως της Εκκλησίας της Ανατολής και με τα έργα τους σφράγισαν την αλήθεια της πίστεως στον «ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν Χριστόν, υἱόν, Κύριον, μονογενῆ, ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως γνωριζόμενον» Είθε οι βίοι τους να είναι η έμπνευσή μας και η αγάπη τους προς τον Χριστό – ο στόχος της ζωής μας.

Κλείνοντας, σας ευχαριστώ όλους για την αγάπη με την οποία μας υποδεχτήκατε, για τις ανοιχτές και ελεήμονες καρδιές σας, καθώς και για τις πολύτιμες για μας προσευχές σας. Ο Θεός να σας ευλογεί όλους και να φέρει χαρά στις ψυχές σας!

Εις πολλά έτη!