Λόγος του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Παρθενίου στην έναρξη της αγρυπνίας στην τιμή της Υπεραγίας Θεοτόκου και εις μνήμην της θαυματουργού εικόνος της Άξιον εστί
Καλησπέρα σε όλους, αγαπητοί μου, και καλώς ορίσατε!
Από καρδιά σας εύχομαι η Υπεραγία Θεοτόκος και απόψε να γεμίσει τις καρδιές σας με την χάρη που θαυμάσια εκχέεται από την ιερά της εικόνα «Άξιον εστί»!
Στους Χαιρετισμούς της, ο ποιητής αποκαλεί την Παρθένο Μαρία ως «ὀσμὴ τῆς Χριστοῦ εὐωδίας». Και αληθώς, αυτή είναι θαυμαστό μύρο του Χριστού, το οποίο μύρισε όλη την οικουμένη με την ευωδία της Θείας αγάπης και κάλλος. Δι’ αυτής ήλθε η χάρη του Θεού σ’ αυτό το κόσμο της αμαρτίας και μ’ αυτό στον άνθρωπο δόθηκε η δυνατότητα θέωσης. Η Πανάμωμος έγινε πύλη επουράνιος που μας άνοιξε τις πύλες του Παραδείσου. Θα σας πω ένα παράδειγμα για την χαρισματική δύναμή της. Το περασμένο Σάββατο, αφού έπρεπε να πάω να εξομολογήσω τους πιστούς στο αρχονταρίκι, έστειλα έναν αδελφό να μου φέρει την εικόνα της Θεοτόκου από το κελί μου, για να εξομολογηθούν οι άνθρωποι μπροστά από την εικόνα αυτή και να τους διαβάσω την ευχή. Αργότερα, ο αδελφός που μου έφερε την εικόνα μου εξομολόγησε το εξής:
– Πάτερ, εκείνο το βράδυ αισθανόμουν κάπως ζαλισμένος, είχα εσωτερική ανησυχία, αταξία των λογισμών… Όμως όταν πήρα την εικόνα, είδα το πρόσωπο της Θεοτόκου και, να δείτε, αμέσως κυριάρχησε θαυμαστή ησυχία στην καρδιά μου, οι λογισμοί μου τακτοποιήθηκαν, σαν να βρέθηκα σε άλλη διάσταση, σε ευκολία, σε γαλήνη, σε χαρά…
Τέτοια είναι η Μητέρα μας: μας επισκέπτεται μέσω των εικόνων της με χάρη, γεμίζει τις καρδιές μας με ησυχία και ειρήνη. Απλώς μας εισαγάγει στην Βασιλεία των Ουρανών. Θαυμαστό είναι το μητρικό πρόσωπό της. Μετά τον Χριστό, αυτή είναι η μεγαλύτερη προσωπικότητα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν δεν ήταν αυτή εκουσίως και εντελώς αφιερωμένη στον Θεό, αν δεν ευωδίαζε με τον άγιο και καθαρό βίωμα της, δεν θα ήταν δυνατόν να επισκεφθούμε άνωθεν – δεν θα ήταν δυνατό ο Θεός να γίνει άνθρωπος. Μέσω αυτής της αγιωτέρας Γυναικός και Παρθένο, κατέβηκε ο ίδιος ο Υιός του Θεού στην γη. Αυτή ήταν η πύλη δια την οποία εισήλθε η Θεότητα και έφερε μαζί τις Θείες ενέργειες, μέσω τις οποίες οι άνθρωποι σώζονται και θεώνονται. Απ’ αυτής έλαβε ανθρώπινη φύση ο Λόγος του Θεού και σωματικά εισήλθε στην ιστορία του ανθρώπου. Η ταπεινή Παρθένος Μαρία αναδείχθηκε θαυμαστό σκεύος της χάριτος του Θεού. Και πως έγινε αυτή το σκεύος με το οποίο εξεχύθη η ευωδία του Χριστού στον κόσμο; Πρωτίστως με το καθαρό της βίο, με την αγνότητα της ψυχής της. Αυτή έλαμψε ως Θείο κρίνο ανάμεσα της βρομιάς του κόσμου τούτου και δεν άφησε να κηλιδωθεί με τίποτα η αγνεία της. Γι’ αυτό, αν θέλουμε κι εμείς να γίνουμε μέτοχοι και διάδοχοι της σωτηρίου και θεοποιού, άκτιστου χάριτος του Θεού, πρέπει να κάνουμε άσκηση με καθαρότητα και δικαιοσύνη. Εν τούτοις, εκτός από την καθαρότητα, είναι απαραίτητο να στολιζόμαστε και με αρετές. Επειδή δεν αρκεί ο άνθρωπος να φυλάσσεται μόνο από την αμαρτία. Αυτό θα ήταν παθητική προσέγγιση. Όχι, αλλά είναι απαραίτητο να καλλιεργούνται και οι αρετές, ειδικά η μεγαλύτερη – η αγάπη. Φανταστείτε πόσο μεγάλη, απλά ασύλληπτη θα ήταν η αγάπη της Υπεραγίας Θεοτόκου προς τον Θεό, για να εξελέγει να είναι Μητέρα Θεού του ιδίου! Και ως αυτή η ανέκφραστη αγάπη να την έκανε να ξεχάσει όλα τα άλλα, να υψωθεί πάνω από τον ψεύτικο κόσμο αυτό, να μην αφήσει να την κηλιδώσει οτιδήποτε, ούτε ο πιο μικρός λογισμός, και να παραδοθεί εξολοκλήρου στον Χριστό έτσι ώστε να γίνει εκλεκτό σκεύος και σκήνωμα του Αχωρήτου! Και ιδού, η θυσιαστική αγάπη της για τον Θεό την έκανε, σύμφωνα με τα λόγια του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, «δικαίωση των πριν απ’ αυτήν και μεσίτρια των μετά απ’ αυτήν».
Ακολούθως, αγαπητοί μου, να ζητήσουμε την μητρική της βοήθεια ώστε να γίνουμε κι εμείς αληθινοί Χριστιανοί, γεμάτοι αγάπης, Χριστιανοί που, πάνω απ’ όλα θα καλλιεργούν τις αρετές και πρωτίστως την αγάπη. Επειδή δεν μπορεί να καλείται Χριστιανός αυτός που δεν κοπιάζει για την αγάπη, αυτός που μιλά συνεχώς μόνο για νόμους και κανόνες και σύμφωνα μ’ αυτούς, πάντα κατακρίνει τους άλλους και ποτέ τον εαυτό του. Αυτό που θέλει ο Θεός από μας είναι – να αγαπάμε. Πορευθέντες δὲ μάθετε τί ἐστιν ἔλεον θέλω καὶ οὐ θυσίαν. οὐ γὰρ ἦλθον καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν (Μτ 9,13). Βλέπετε, ο Θεός πάντα μιλάει με την αγάπη. Αυτή είναι η γλώσσα του – το έλεος. Αυτός είναι ο Πατέρας των όλων, όπως είναι η Θεοτόκος Μητέρα της ανθρωπότητας. Και ποιος σώος γονέας θέλει να αποκαλύψει τις αδυναμίες του παιδιού του; Η μητέρα, ο πατέρας γνωρίζουν τις αδυναμίες του τέκνου, τις βλέπουν, θλίβονται όταν κάποιος εμπαίζει το παιδί τους, όμως ταυτόχρονα βρίσκουν τρόπους να καλύψουν αυτές τις αδυναμίες από τα μάτια των άλλων και με αγάπη και με καλοσύνη να διορθώσουν το παιδί τους. Τώρα πείτε μου, δεν θα θυμώσει σε μας ο Θεός, όταν αντί να αγαπάμε και να δείξουμε έλεος, εμείς κατακρίνουμε τον αδελφό ή την αδελφή μας; Επειδή ο αμαρτωλός, ο πλησίον μας, ας είναι και αλλόθρησκος, αλλογενής, πάλι είναι παιδί του Θεού και ο Θεός θέλει την σωτηρία του. Ο Θεός θέλει όλους τους ανθρώπους να σωθούν, μέσω της γνωριμίας της αλήθειας.
Νομίζω πως σε μας τους Χριστιανούς, σ’ αυτό τον καιρό, λείπει αυτό το σημαντικότερο – η αγάπη. Αυτή η έλλειψη αισθάνεται ακόμα και σε μέρος των εκκλησιαζομένων πιστών, οι οποίοι τακτικά έρχονται στην εκκλησία, νηστεύουν, προσπαθούν να τηρούν κανόνες, όμως η αγάπη κάπως μένει μακριά απ’ αυτούς. Αυτό το παρατηρώ σε πολλούς, επειδή ξέρετε ότι εξομολογώ πολύ κόσμο, και έρχονται επίσης άτομα που δεν είναι πνευματικά τέκνα μου. Οι άνθρωποι κάπως περισσότερο ασχολούνται με τους νόμους, τους κανόνες, με το γράμμα, παρά με την ουσία. Και ξέρουμε ποια είναι η ουσία: να αγαπάμε τον Θεό και να αγαπάμε τον πλησίον. Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου. Αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή. Δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. Ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται (Μτ 22,37-40). Η Θεοτόκος, η Μητέρα μας, τελείως εκπλήρωσε τις εντολές αυτές. Η αγάπη προς τον Θεό ήταν η μόνη της φροντίδα, και μ’ αυτό κι η αγάπη προς τους πλησίον. Κανέναν δεν κατέκρινε, κανέναν δεν προσέβαλε, στολιζόταν μόνο με αρετές. Τέτοιος βίος της έκανε άξιο σκήνωμα της του Χριστού ευωδίας. Η Παρθένος Μαρία έγινε Μητέρα του Θεού.
Ο σκοπός της ενσαρκώσεως του Σωτήρος μας Χριστού του Θεού από την Πανάμωμο Θεοτόκο είναι να μας κάνει όλους όμοιους σ’ Αυτόν, υιούς του Θεού, θεούς κατά χάρη, σκηνώματα του Αγίου Πνεύματος. Αν στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης το Άγιο Πνεύμα διδόταν στα εκλεκτά πρόσωπα, στους δίκαιους και στους προφήτες, σήμερα σε κάθε Χριστιανό δόθηκε η δυνατότητα να έχει το Άγιο Πνεύμα στην καρδιά του, στην ψυχή του. Να ψηλαφιστεί από το Άγιο Πνεύμα, να γίνεται θεούμενος από τον ίδιο τον Χριστό, μεταλαμβάνοντας το Σώμα και το Αίμα Του, την Θεία Κοινωνία. Γι αυτό, αγαπητοί μου, να φροντίζουμε να καλλιεργούμε αυτή την μέγιστη αρετή – την αγάπη, παραδίδοντας τις καρδιές μας στον Θεό. Μ’ αυτό τον τρόπο θα γίνουμε αληθινοί Χριστιανοί και δεν θα στεναχωρούμε την επουράνια Μητέρα μας, η οποία θέλει να είμαστε παιδιά της αγάπης, που δεν θα κατακρίνουν, αλλά θα κλαίνε για τις αμαρτίες τους, και όταν μαλακώσουν οι καρδιές τους, θα δακρύζουν και για τις αμαρτίες όλης της ανθρωπότητας. Και σ’ αυτό τον κόσμο που βρωμάει από την φρικτή αμαρτία του ανθρώπου, θα σκορπίζουν την οσμή της του Χριστού ευωδίας, την οποία έφερε η Παναγία. Βλέπετε ότι ο Θεός δεν αποστράφηκε από την ανθρώπινη ακαθαρσία, δεν έστρεψε το πρόσωπό του λόγω των αμαρτιών μας, αλλά ως σπλαχνικός Πατέρας, μας προσέγγισε μέσω της Θεοτόκου, θέλοντας να μας ανεγείρει. Λοιπόν, η ταπεινή και αγνή Κόρη από το Ναζαρέτ έγινε Μεσίτρια μέσω της οποίας φάνηκαν στους ανθρώπους τα δώρα του Θεού.
Όταν πήγα στο Άγιο Όρος και σύμφωνα με την ευλογία του Γέροντα, έκανα κόπους στην ευχή, ένας από τους πιο έμπειρους μοναχούς με ρώτησε:
– Πως αρχίζεις τον κανόνα σου;
– Αρχίζω με το Βασιλεῦ οὐράνιε, το Τρισάγιο και μετά λέω την ευχή.
– Όχι – μου είπε – εδώ πρώτα λέμε το Θεοτόκε Παρθένε πολλές φορές, επειδή αυτή είναι η πύλη για να φτάσουμε στον Χριστό.
Και έτσι διδάχτηκα στην αρχή πολλές φορές να λέω Θεοτόκε Παρθένε, και μετά να αρχίσω την ευχή. Επειδή η Θεοτόκος είναι η διάβαση που οδηγεί στον Χριστό, αυτή είναι η Μητέρα μας και μητρικά θα μας οδηγήσει στην θέωση.
Να προσευχηθούμε απόψε για τους πλησίον μας, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο, για να μας χαρίσει ο Θεός, δι’ ευχών της Υπεραγίας Θεοτόκου, την πολύ αναγκαία αγάπη!
Καλή αγρυπνία!
