Αποκλειστικό – Συζήτηση με τον Ηγούμενο της Ι.Μ. Μπίγκορσκι, τον Επίσκοπο κ. Παρθένιο: Ο μετριόφρων και ευγνώμων άνθρωπος φέρνει ευλογία και για την ψυχή του και για τους ανθρώπους γύρω του

ΜΜ: Ο Χριστός είναι η κεντρική προσωπικότητα στην χριστιανική θρησκεία. Πότε εμφανίστηκε η αγάπη Σας προς Αυτόν, ήδη στα πρώτα παιδικά χρόνια, ή …;  Μπορείτε να θυμηθείτε την στιγμή όταν αποφασίσατε να αφιερωθείτε εξ ολοκλήρου στον Θεό, αργότερα και να αναχωρήσετε για το Άγιο Όρος; Οι γονείς, πως δέχθηκαν την απόφασή Σας;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Ο Θεάνθρωπος Χριστός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος, το θεμέλιο της πίστεως μας και της ζωής μας, η οποία πρέπει να είναι πάντοτε χριστοκεντρική. Η ωραιότητα και η μυστικότητα του Χριστού, η απλότητά Του και η υπεροχή έλκυε ή μάλλον ήταν ο πόθος της καρδιάς μου ήδη από τα πρώτα μου χρόνια, από τότε που μπορώ νωρίτερα να εντοπίσω τις αναμνήσεις μου. Θυμάμαι, για παράδειγμα, όταν παίζαμε με τους φίλους της γειτονιάς, εγώ πάντοτε ήμουν ιερέας∙ θα έπαιρνα ένα πλεκτό πουλόβερ από την γιαγιά μου, θα το δίπλωνα κάπως επί δυο και έτσι το χρησιμοποιούσα ως επιτραχήλιο. Άλλωστε, η γιαγιά μου η συγχωρεμένη, Μένκα Φιδάνοβσκα, βαθιά ευσεβής και σεμνή, ήταν, αναμφίβολα ο άνθρωπος ο οποίος φύτεψε πιο δυνατά στην ψυχή μου την αγάπη προς τον Κύριο Ιησού Χριστό. Αυτή είχε φίλους στην γειτονιά, ευγενείς πολίτες της Μπίτολα, με τους οποίους συχνά μαζευόταν για παρέα και μιλούσαν για το Ευαγγέλιο, για τις χριστιανικές εορτές, για τους βίους των Αγίων. Αρκετές από τις συζητήσεις αυτές έμειναν μέσα στην μνήμη μου για πάντα. Και, να έχετε στον νου σας ότι εκείνο τον καιρό στην κοινωνία κυριαρχούσε η αθεϊστική θεωρία του ιστορικού υλισμού, δηλαδή ο αθεϊστικός σοσιαλισμός, στον οποίο η πίστη και η Εκκλησία ήταν εντελώς περιθωριοποιημένες, ακόμα και σε κάποιο βαθμό απαγορευμένες, και το να ομιλεί κάποιος για τον Θεό θεωρούνταν για κάτι οπισθοδρομικό, μη υγιές, αντιφρονούν. Έτσι, με αυτό τον δυισμό μεταξύ πνευματικού και υλικού, μεταξύ πίστης και απιστίας, έγινα αντιμέτωπος ήδη ως μικρό παιδί. Θυμάμαι, ακόμη ήμουν στο νηπιαγωγείο όταν για πρώτη φορά άκουσα την φράση: «Ο Θεός δεν υπάρχει». Επέστρεψα στο σπίτι με κλάματα και αμέσως παραπονέθηκα στην γιαγιά μου. Αυτή με παρηγόρησε με τα λόγια: «Μην ανησυχείς, παιδί μου, αυτό δεν είναι αλήθεια. Εσύ να ξέρεις πάντοτε ότι υπάρχει ένας Θεός στον ουρανό, ο Οποίος είναι Πατέρας μας και μας αγαπάει πολύ». Έκτοτε η πίστη μου στον Θεό πλέον ποτέ δεν κλονίστηκε. Η γιαγιά μου αργότερα, όταν οι μεγάλοι θα μιλούσαν για την κουμμουνιστική κοινωνία, έλεγε: «Η χώρα μας τώρα βρίσκεται σε σκοτάδι, σε ψέμα και μεταξύ των ανθρώπων επικρατεί μεγάλη αμάθεια, αλλά θα έρθει καιρός που όλο αυτό θα διαλυθεί σε σκόνη. Η κοινωνία χωρίς τον Θεό δεν μπορεί να παραμείνει, δεν έχει ευλογία». Όσο θυμάμαι, εγώ ήμουν ο μόνος στην παρέα που εκκλησιαζόμουν, και λόγω αυτού συχνά αντιμετώπιζα επιπλήξεις από τους μεγαλύτερους και χλεύες από τους μικρότερους. Μια φορά, για παράδειγμα, καθώς ήμουν στο σχολείο, φορούσα τον σταυρό μου πάνω από την μπλούζα, και όταν ο δάσκαλος της φυσικής τον είδε, πλησίασε προς εμένα, τον άρπαξε από μένα, με άρπαξε και από τα μαλλιά και άρχισε να μου φωνάζει πως ήταν ντροπή να φοριέται σταυρός, πως ο Θεός δεν υπάρχει, πως η πίστη σε Αυτόν είναι κάτι μη υγιές για το μέλλον της κουμμουνιστικής νεολαίας και παρόμοιες τέτοιες κενές φράσεις, τυπικές για αυτό τον καιρό. Ωστόσο, την πίστη μου στον Θεό δεν μπορούσε τίποτα να την ταρακουνήσει. Ήδη από τότε μέσα μου εμφανίστηκε η αποφασιστικότητα ότι όταν έρθει καιρός, θα εγγραφώ να σπουδάζω για ιερέα. Δόξα τω Θεώ, έτσι και έγινε. Εγγράφτηκα στο Θεολογικό σχολείο, με την βοήθεια του εξαιρετικά ευσεβή θείου μου, δ-ρ Ντούσαν Χρίστοβ Κωνσταντίνοβ, επιφανή πολίτη και πολύ σοβαρού και γνωστού επιστήμονα, ο οποίος επηρέασε θετικά τους γονείς μου, για να με στείλουν να σπουδάζω για ιερέα. Καθώς σπούδασα στο Θεολογικό, μέσα μου γεννήθηκε μεγάλο ενδιαφέρον για τον ορθόδοξο μοναχισμό∙ διαβάζαμε στα βιβλία γι’ αυτό, εντυπωσιαζόμασταν και φανταζόμασταν με κάποιους συμμαθητές πως μια μέρα και εμείς θα γίνουμε μοναχοί. Είχαμε και την ευλογία, να έχουμε ως παιδαγωγό τον πατέρα Νεκτάριο, τον νύν Ηγούμενο του Μοναστηριού του Αγίου Ναούμ της Αχρίδος, και εκείνο τον καιρό, μου φαίνεται, ήταν ο μόνος μοναχός στο κράτος. Ωστόσο, για την ουσία του κοινοβιακού μοναχισμού δεν ξέραμε σχεδόν τίποτα. Με αυτή την ισαγγελική άσκηση γνωρίστηκα πραγματικά όταν για πρώτη φορά πήγα στο Άγιο Όρος, κάπου στα μέσα των ΄80 του περασμένου αιώνα. Όταν είδα αυτό τον ανεκτίμητο πνευματικό θησαυρό, αυτή την αγία ωραιότητα και μεγαλείο, αμέσως με την καρδιά μου κόλλησα σε αυτό το θαυμαστό Περιβόλι της Παναγίας Θεοτόκου, όπως ονομάζεται Άγιο Όρος, ποτισμένο με μοναχικό κόπο και με αγιότητα. Όταν ανακοίνωσα στους γονείς μου Μπόρης και Ζίβκα(Ζωή) ότι θέλω να φύγω στον Άθωνα για μοναχό, εννοείται, αντιμετώπισα αντίσταση και παρεξήγηση. Παρόλο που ήταν ευσεβείς άνθρωποι για τον καιρό αυτό, όμως, τότε σε μας για τον μοναχισμό δεν ήταν τίποτα γνωστό, αλλά επιπλέον τον θεωρούνταν ως κάτι κακό. Για να τους αναπαύσω πριν την αναχώρηση, ορκίστηκα μπροστά στην εικόνα της Παναγίας Θεοτόκου ότι θα επιστρέψω για έναν χρόνο και ότι τώρα πάω να μάθω ελληνικά και βυζαντινή μουσική. Έτσι με άφησαν να φύγω με ευλογία.

ΜΜ: Όταν τίθεται υπό ερώτημα τον Άθωνα, που μείνατε – σε πιο μοναστήρι; Στο Χιλανδάρι ή σε άλλο; Θα μας παρουσιάσετε την ζωή μέσα του, σύντομα; Είναι ασκητική, έτσι; Υπό πια προστασία ήσασταν; Οι πειρασμοί, πως ήταν; Την τέχνη της κατασκευής αρχιερατικών μιτρών την μάθατε εκεί;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Στο Άγιο Όρος έμεινα στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, επονομαζόμενο Γρηγορίου, υπό την πνευματική καθοδήγηση του νυν αειμνήστου και μακαριστού Γέροντος Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη, που ταυτόχρονα ήταν και Καθηγούμενος του μοναστηριού. Ο Γέροντας Γεώργιος ήταν εξαιρετικά δυνατή πνευματική προσωπικότητα, εξέχουσα φυσιογνωμία για όλη την Ορθοδοξία του κ΄ αιώνα. Ανοιχτόκαρδος, φιλαλήθης, αφοσιωμένος μαθητής του Χριστού και κήρυκας, και με λόγια και με έργα, αυτός άνοιξε τις πόρτες του μοναστηριού του για τους εραστές του μοναχικού βίου από την χώρα μας – κάτι που σε εκείνο τον καιρό, έχοντας υπόψη τις ιδιαίτερα δύσκολες και μπλεγμένες πολιτικές και διακρατικές σχέσεις, ήταν σχεδόν απίθανο. Αλλά, για τον γέρο Γεώργιο, προφανώς, ο Χριστός ήταν πάνω απ’ όλα σ’ αυτό τον κόσμο, και έτσι στο μοναστήρι του δέχθηκε ανεπιφύλακτα για μοναχούς κάποιους νέους ανθρώπους από την τότε σοσιαλιστική Μακεδονία. Γι’ αυτό τον έχω, τον φυλάγω στην καρδιά μου ως μια ιερή εικόνα και θα του είμαι αιώνια ευγνώμων. Μεταξύ των πρώτων που φύγαμε για το Άγιο Όρος ήταν και οι νυν αρχιερείς μας και ιδιαίτερα προσφιλείς μου αδελφοί, ο Μητροπολίτης κ. Ναούμ Στρωμνίτσης και ο Επίσκοπος κ. Κλήμης Ηρακλείας. Άλλωστε, ο γέρων Ναούμ ήταν ο πρώτος που πήγε στην Γρηγορίου και με την πολυετούς ανεπίληπτη μοναχική διαγωγή του άνοιξε τον δρόμο και για τους άλλους και ήταν παράδειγμα σε όλους μας.       

Εννοείται, η ζωή στο μοναστήρι ήταν αυστηρά ασκητική, με πολύωρες ακολουθίες, πολυάριθμες διακονίες και ιεροτελεστίες. Ξυπνούσαμε νωρίς τη νύχτα, βαθέως πριν χαράξει η αυγή και άρχιζε η μακριά πολύωρη ακολουθία. Η μέρα ήταν γεμάτη από διακονίες, δηλ. δραστηριότητες στο Μοναστήρι, και προς το βράδυ ξανά ακολουθία. Κατά τις νύχτες – η ακατάπαυστη ευχή του Ιησού στο ταπεινό μοναχικό κελί. Είναι ενδιαφέρον να αναφέρω ότι σε αυτό τον καιρό ακόμα δεν είχε γίνει η εγκατάσταση του ηλεκτρισμού στα περισσότερα αγιορείτικα μοναστήρια, και έτσι στα κελιά δεν είχαμε ρεύμα. Διαβάζαμε κάτω από το φως των λαμπών πετρελαίου, αλλά και αυτό δεν μπορούσε να διαρκέσει πολύ, επειδή ο καπνός από την κηροζίνη ήταν ιδιαίτερα αποπνικτικός και εάν είμασταν εκτεθειμένοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αναπόφευκτα μας έπιανε φοβερός πονοκέφαλος. Επομένως, τη νύχτα δεν μπορούσαμε να κάνουμε κάτι άλλο εκτός από το να προσευχόμαστε. Ο ύπνος ήταν ελάχιστος, τόσος όσο να ανανεωθούν λίγο η σωματικές δυνάμεις. Ευχαριστώ τον Θεό που πρόλαβα αυτό τον καιρό επειδή η συνήθεια της προσευχής και τον πνευματικό πλούτο που μάζεψα στο Άγιο Όρος πολύ με βοήθησε μετά στην προσωπική μου πνευματική ζωή και, βέβαια, στην ανασύσταση και στην πνευματική καθοδήγηση του Μπίγκορσκι. Όσον αφορά τους πειρασμούς, αυτοί ήταν οι ίδιοι όπως και στον κάθε μοναχό: η πάλη με τον παλαιό αμαρτωλό άνθρωπο μέσα, που φθείρεται στα ψεύτικα πάθη αυτού του κόσμου, οι ασκήσεις για να καταπολεμηθούν τα πάθη και ο εγωισμός, δηλαδή η άσκηση για να αποκτηθεί η μακαρία ταπείνωση.

Η τέχνη της κατασκευής μιτρών δεν την έμαθα στο Άγιο Όρος, μου την μετέδωσε γενναιόδωρα ο μακαριστός Μητροπολίτης Γελάσιος από την ορθόδοξη Εκκλησία της Βουλγαρίας, με καταγωγή από το Ρέσεν. Μαζί του είχαμε καλές φιλικές σχέσεις και αυτός, γνωρίζοντας την επιθυμία μου να ιδρύσω γυναικείο μοναστήρι, με έμαθε την τέχνη της κατασκευής μιτρών κάτι που αργότερα, όταν είχε ιδρυθεί η αδελφότητα του Μοναστηριού Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου στην Ράιτσιτσα, την μετέδωσα στις αδελφές, ώστε αυτές, με το πάροδο του χρόνου, να την βελτιώσουν και να πετύχουν αυτό που το έχουμε σήμερα.

ΜΜ: Μετά την επιστροφή Σας από το Άγιο Όρος, πως ήταν το μοναστήρι Μπίγκορσκι; Πότε έγινε η μοναχή Σας κουρά; Μπορείτε να μας πείτε ουσιαστικά πως εξελίσσονταν τα γεγονότα μέχρι το 2009, όταν κάηκε ένα μέρος του κτιριακού συγκροτήματος; 

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Με τον πρώτο μου αδελφό μοναχό, τον νυν Μητροπολίτη κ. Ιλαρίωνα Μπρεγκαλνίτσης, το Μοναστήρι Μπίγκορσκι το βρήκαμε σε χάλια κατάσταση. Εγκαταλειμμένο στην ασπλαχνία του χρόνου, σχεδόν πέντε δεκαετίες χωρίς μοναχική ζωή μέσα του, είχε πολύ ανεπαρκείς συνθήκες ζωής. Ο ναός ήταν, επίσης, σημαντικά ερημωμένος, ακάθαρτος και βεβηλωμένος. Η θαυματουργή εικόνα του Αγίου Ιωάννου ήταν απολύτως μαυρισμένη και εντελώς βρώμικη. Στο ιερό δεν υπήρχε ούτε σταυρό, ούτε Ευαγγέλιο, δηλαδή δεν υπήρχαν τα βασικά πράγματα, για να μπορεί να τελεστεί μια ακολουθία. Το γνωστό τέμπλο το έτρωγαν βλαβερά ζωύφια και το κατάστρεφε κάθε ακαθαρσία. Είναι αρκετό να αναφερθεί ότι στα χρόνια του κουμμουνισμού στην εκκλησία φύλαγαν ζώα. Οι πτέρυγες, επίσης, δεν ήταν σε καλύτερη κατάσταση. Στο Άνω Παλάτι, για παράδειγμα, δεν υπήρξε ούτε ρεύμα, ούτε υδραυλική εγκατάσταση, ούτε πάλι, κόμβους υγιεινής. Για όλα αυτά φυλάγεται και φωτογραφικό και βίντεο αρχείο, στα οποία φαίνεται καθαρά την ερήμωση του ολοκλήρου συγκροτήματος.

Η μοναχική μου κουρά έγινε στις 5 Αυγούστου 1995, στον Εσπερινό προς τιμή της Αγίας μάρτυς του Χριστού Χριστίνα. Την κουρά μου έκανε ο σεβαστός αρμόδιος δεσπότης, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δεβρών και Κιτσέβου κ. Τιμόθεος, με την οποία ευλογία ήρθα στο Μπίγκορσκι και έγινα προϊστάμενός του, και μετά και ηγούμενος.

Ήδη από την αρχή, αμέσως αρχίσαμε με πολύ δουλειά. Πρωτίστως με τον καθαρισμό του ναού. Πρώτα καθάρισα την θαυματουργή εικόνα του Αγίου Ιωάννου, αιτώντας ευλογία απ’ αυτόν, και μετά όλα τα άλλα. Ταυτόχρονα, ως προϊστάμενος εισήγαγα την ίδια λειτουργική τάξη που είδα και ζούσα στο Άγιο Όρος. Οι πολύωρες ακολουθίες από την μια πλευρά και τις ατελείωτες κοπιαστικές εργασίες στο μοναστήρι από την άλλη, ήταν πραγματικά εξαντλητικές για όλους μας, τους πρώτους οικιστές του Μπίγκορσκι τα τελευταία χρόνια. Λέω σε όλους μας, επειδή μερικές μήνες από την μοναχική μου κουρά, στην Αδελφότητα εντάχθηκε και ο αδελφός μας, πατήρ Δοσίθεος, τώρα σε βαθμό Αρχιμανδρίτης, και το επόμενο έτος ο πατήρ Μακάριος – πραγματικοί στήλη της αδελφότητάς μας, και μετά ακολουθούσαν και άλλοι αδελφοί. Στην αρχή, δηλαδή, ήταν αβάσταχτα δύσκολα, αλλά η Θεία χάρη, που πληροί τα ελαττώματα, ανανέωνε και τις δυνάμεις μας. Από την σημερινή οπτική γωνία, είμαι πεπεισμένος πως ακριβώς αυτοί οι μεγάλοι κόποι και η τέτοια αυτοθυσία από την πλευρά μας έθεσαν τα θεμέλια της πνευματικής ζωής της Μονής Μπίγκορσκι σήμερα.

ΜΜ: Η πυρκαγιά ήταν ένας μεγάλος πειρασμός, που προκάλεσε και έντονα συναισθήματα. Σήμερα το μοναστήρι λάμπει από ομορφιά. Από πόσους συνιστάται η αδελφότητα, μαζί με τους υποτακτικούς; Και τι περιέχει το συγκρότημα; Για παράδειγμα και η βιβλιοθήκη είναι εντυπωσιακή, μεταξύ άλλων. Την χρησιμοποιείτε; Τα παλιά βιβλία είναι διατηρημένα, από ποτέ χρονολογούνται;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Ολόκληρη η αδελφότητά μας σήμερα απαριθμεί μια τριανταριά μέλη. Όλοι αυτοί επιτελούν κάποιο διακόνημα στο μοναστηριακό συγκρότημα με έκταση των 10.000 τετραγωνικών μέτρων, στο οποίο λαμβάνουν μέρος: το καθολικό αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο, το κτήριο Άνω Παλάτι με τα μοναχικά κελιά, το μαγειρείο, ο φούρνος, οι δύο τραπεζαρίες, το αρχονταρίκι, το μικρό και το μεγάλο συνοδικό, η μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων, το γραφείο της Μονής, το ραφείο, το πλυσταριό, το ιατρείο κ.α.· το κτήριο Κάτω Παλάτι με τον όροφο του ηγουμενείου, το παρεκκλήσι του Ευαγγελισμού, το δεσποτικό, το τσαρδάκι, τα δωμάτια για τους προσκυνητές κλπ.· το κτήριο Ανατολικό Παλάτι με τα κελιά και τα δωμάτια για τους προσκυνητές, το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου και, όπως αναφέραμε, η βιβλιοθήκη της Μονής. Αυτή εξυπηρετεί τις ανάγκες της Αδελφότητας, αλλά και τους ενδιαφερόμενους εραστές του λόγου, τους επιστήμονες, τους συγγραφείς και όμοιους. Το παλαιό αρχείο που μέχρι σήμερα φυλάγεται στην βιβλιοθήκη, περιέχει χειρόγραφα και παλαίτυπα βιβλία που χρονολογούνται από τον ιζ΄ αιώνα και έπειτα.  

ΜΜ: Η δραστηριότητες των μοναχών είναι πραγματικά πολλές, μεγάλες. Επίσης και οι δικές Σας αναμφίβολα. Πώς περνάει συνήθως μια μέρα στο μοναστήρι, όταν δεν έχει ανθρώπους απέξω, όταν δεν είναι κάποια εορτή; Σε τι αφιερώνεστε πλήρως; Στην Ευχαριστία, στον ησυχασμό, στην αγιογραφία…, ποιοι είναι οι μοναχικοί κανόνες;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Μια μοναχική μέρα αρχίζει και τελειώνει με την κύρια ασχολία των μοναχών – την προσευχή. Συνήθως, κάθε πρωί ξυπνάμε στις 5 ή κάτι νωρίτερα, αρχίζοντας τον κανόνα της προσευχής, και πηγαίνουμε στον ναό για Όρθρο, μετά τον οποίο ακολουθεί η Θεία Λειτουργία. Έχουμε αυτή την μεγάλη ευλογία του Θεού στο Μοναστήρι μας κάθε μέρα, χωρίς εξαίρεση, να τελείται η Θεία Ευχαριστία, η οποία είναι το Μυστήριο πάνω από όλα τα μυστήρια, κεντρική ακολουθία στην Εκκλησία του Θεού και μεδούλι της πνευματικής ζωής του κάθε πιστού. Πριν από την πρώτη τράπεζα κάνουμε Παρακλητικό κανόνα στον ουράνιο μας Προστάτη, τον Άγιο Ιωάννη Βαπτιστή. Μετά την τράπεζα όλοι οι αδελφοί αναλαμβάνουν τις διακονίες τους, δηλαδή τα καθήκοντα, οι οποίες είναι πολυάριθμες και διάφορες. Συνολικά, η μοναχική ζωή είναι δομημένη έτσι ώστε να είναι στην διακονία του Θεού και των πλησίον, με έμφαση στην προσευχή. Έτσι, και κατά την επιτέλεση των διακονιών ο κύριος τονισμός παραμένει στην προσευχή. Οι μοναχοί μέσα τους ακατάπαυστα κάνουν την ευχή του Ιησού, κάτι για το οποίο δίνουν όρκο κατά την μοναχική κουρά, ότι από το πρωί μέχρι το βράδυ και, αν είναι δυνατόν, και κατά την διάρκεια όλης της νύχτας θα προσπαθούν στην προφορά αυτής της σύντομης κατά το σχήμα, αλλά τελείως πλήρη κατά το περιεχόμενο ευχής, η οποία είναι, συνεπώς, η βάση του ησυχασμού. Άλλωστε, με την ευχή του Ιησού αρχίζει και τελειώνει η εργάσιμη μέρα του μοναχού, όταν αυτός αποσύρεται στο ταπεινό του κελί και παραμένει μόνος με τον Θεό, σε ησυχία και προσευχητική αγρυπνία.

Ναι, μεταξύ άλλων, έχουμε και αδελφοί που ασχολούνται με αγιογραφία και κατασκευή ψηφιδωτών. Οι μοναχική κανόνες καθοδηγούνται κατά τα αρχαία μοναχικά συντάγματα, εννοείται, προσαρμοσμένα στις συνθήκες και τις περιστάσεις στις οποίες ζούμε.

ΜΜ: Η φιλανθρωπία Σας είναι πανταχού παρούσα και περιεκτική. Παρόλο που βοηθάτε πρόσωπα και οικογένειες που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους, βοηθάτε και τους εξαρτημένους από αλκοόλ, ναρκωτικά, τυχαιοπαιγνία. Σε τἰ συνίσταται η θεραπεία – προσευχές, διακονίες…; Και πώς είναι οι σχέσεις μ’ αυτούς μετά την ίαση; Επικοινωνείτε;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Τον πιο ουσιαστικό ρόλο στην θεραπεία των εξαρτημένων, τους οποίους, παρεμπιπτόντως, εμείς τους αποκαλούμε προστατευόμενους ή παιδιά της Μονής, τον έχει, πριν από όλα, η πνευματική ζωή. Ο Κύριος Χριστός είναι ο ύψιστος Γιατρός των ψυχών και σωμάτων μας. Και, για να προσελκυστεί η χάρις Του, χρειάζεται ζωή στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας, δηλαδή: μετάνοια, εξομολόγηση, προσευχή, νηστεία, εγκράτεια, υπακοή και, σαν κορωνίδα όλων αυτών – την Θεία Κοινωνία. Αυτοί που θα ληφθούν σοβαρά υπόψη όλο αυτό και θα ανοιχθούν ειλικρινά μπροστά μου ως πνευματικό τους πατέρα, πολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα θεραπεύονται από τα καταστροφικά πάθη. Πολλοί απ’ αυτούς θα με αγαπήσουν ως δικό τους γονέα και μετά την έξοδό τους από εδώ θα διατηρούν την στενή επικοινωνία μαζί μου και με το μοναστήρι. Το μοναστήρι συνεχίζει να τους βοηθά και μετά από κάθε άποψη.

ΜΜ: Δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε και τα θαύματα του Τιμίου Προδρόμου. Τί θα ξεχωρίσατε από αυτά, ως εξαιρετικό, τα τελευταία χρόνια;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Τα θαύματα του Τιμίου Προδρόμου είναι, πράγματι, αναρίθμητα. Κάποια απ’ αυτά, όταν οι πιστοί θα τα μοιράσουν μαζί μας, τα καταγράφουμε, και ένα μέρος τα δημοσιεύουμε. Στην ιστοσελίδα μας Bigorski.org.mk στην ενότητα «Πνευματικό θησαυροφυλάκιο», υπάρχει μια ξεχωριστή σειρά με τίτλο «Τα θαύματα του Αγίου Ιωάννου», όπου οι αδελφοί δημοσιεύουν τις μαρτυρίες των ανθρώπων για τις θαυματουργίες του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού που γίνονται στην Μονή μας μέσα από την ένδοξη Εικόνα του και μέσα από τα Άγια Λείψανά του. Για μένα, ασφαλώς, το μεγαλύτερο θαύμα που γίνεται στο μοναστήρι μας είναι η πνευματική μεταμόρφωση πολλών ψυχών, οι οποίες ξεραμένα από τον ζυγό της αμαρτίας, ανασταίνουν σε νέα, ανακαινισμένη ζωή· από το σκότος της δουλείας της αμαρτίας, μεταβαίνουν στην ελευθερία του φωτός του Χριστού∙ από μελαγχολία και κατάθλιψη, μεταβαίνουν σε ζώσα ελπίδα ∙ από την ηθική φθορά και από τον θάνατο, βγαίνουν μεταμορφωμένοι σε ευφροσύνη και χαρά.

ΜΜ: Σήμερα ο ιδεαλισμός είναι δευτερεύον, και ο υλισμός έχει πρωτεύουσα σημασία. Ταυτόχρονα αναγγέλλεται μεγάλη στέρηση, φτώχεια – ανέχεια. Είναι φανερή η αυθάδεια πολλών, σε ευρύτερη έννοια. Πώς να διαφυλάξουμε την ψυχική ειρήνη; Τί είναι σημαντικό για αυτή;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Είμαι πεπεισμένος ότι η λύση όλων των υπαρξιακών προβλημάτων βρίσκεται στο Ευαγγέλιο του Χριστού και στην πρακτική της εφαρμογή στη καθημερινότητα, που, ασφαλώς, είναι δυνατόν και εφικτό και πολλές ψυχές το έχουν εφαρμοστεί στην ζωή τους και έχουν βρει ανέκφραστη γαλήνη και ειρήνη, και στο τέλος και αιώνια σωτηρία. Ο Σωτήρας της ανθρωπότητας, ο Κύριος Ιησούς Χριστός, διηγείται μια παραβολή για κάποιο πλούσιο άνθρωπο του οποίου χωράφι έφερε πολύ καρπό. Αλλά, αυτός αντί να σκεφτεί τους ανθρώπους γύρω του, τους πεινασμένους, τους αδύναμους και εκείνους που έχουν ανάγκη απ’ την βοήθειά του, είναι δυνατά κυριευμένος από την πλεονεξία και η μόνη μέριμνά του είναι να μαζέψει τους καρπούς και να τους κρατήσει μόνο για τον εαυτό του. Αποφάσισε λοιπόν να γκρεμίσει τις παλαιές σιταποθήκες και να κτίζει νέες, μεγαλύτερες, στις οποίες αποθήκευσε τα αγαθά που ουσιαστικά δεν ήταν δικά του – επειδή τίποτα απ’ αυτό τον κόσμο δεν είναι δικό μας – αλλά του Θεού. Έξαλλος στην απληστία του και στην επιθυμία για ανέσεις, αυτός ο άνθρωπος, στο Ευαγγέλιο αποκαλούμενος ως άφρων, με την έννοια παράλογος, είπε στον εαυτό του: «ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου.» Όμως, ο Θεός του είπε: «ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;» (Λκ.12:19-20) Και έτσι είναι χωρίς αμφιβολία. Στον αγώνα για μεγαλύτερα υλικά αγαθά, για πολυτέλεια, για ανέσεις, ο σημερινός άνθρωπος βλάπτει την ίδια ψυχή του, στερώντας την από τον μακαρισμό της ειρήνης και της καθαράς συνειδήσεως. Σε μια περίπτωση είπα ότι ο σύγχρονος πολιτισμός σε πολλά σημεία μοιάζει σαν φρικτό θηρίο, το οποίο αμείλικτα τρέχει να καταφάει όλα όσα συναντήσει· εάν δεν καταφέρει να πάρει απολύτως τα πάντα, τότε αυτό που θα μείνει – το σκορπίζει, το καταστρέφει, το πατάει κάτω από τα πόδια του. Έχει μετατρέψει τον πλανήτη σε μαζικό νεκροταφείο της φύσης, αλλά και του ανθρώπινου πνεύματος. Στο τέλος, αυτό το θηρίο καταστρέφει και το εαυτό του. Μας είναι απαραίτητο, δηλαδή, να καταλάβουμε ότι για μια καλή, ευτυχισμένη ζωή, χρειάζεται πράγματι λίγο. Όλα εξαρτώνται από την διάθεση του νοός και από τις επιθυμίες της καρδίας. Να χαλιναγωγήσουμε τον εαυτό μας από τις βλαβερές επιθυμίες που δεν τις χρειαζόμαστε, να κάνουμε να συνηθίσει ο νους μας να παράγει καλούς και θετικούς λογισμούς και να ευχαριστεί τον Θεό και για τα πιο μικρά πράγματα και για τα παραμικρά δώρα. Ο μετριόφρων και ευγνώμων άνθρωπος φέρνει ευλογία και για την ψυχή του και για τους ανθρώπους γύρω του.       

ΜΜ: Η ηθική στον χριστιανισμό είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ποιες είναι η ιδιαιτερότητες των ανδρών χριστιανών, που ταυτοποιούνται με την ορθοδοξία, τι πρέπει να κατέχουν; Πια είναι η γνώμη Σας για τα ήθη και τα έθιμα – σέβονται ή υπερισχύει η διπλή φύση του ανθρώπου;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Δυστυχώς, δεν χρειάζεται πολύς κόπος ώστε να παρατηρήσομε πως σήμερα οι χριστιανικές ηθικές αρχές, που ταυτοχρόνως έχουν εξελιχθεί σε καθολικές και πολιτισμικές, καταπατούνται και σχετικοποιούνται απερίσκεπτα. Αυτό, εν συνεχεία, προκαλεί χάος στις διαπροσωπικές σχέσεις, δημιουργεί κλίμα δυσπιστίας και αποξενώσεως, καταστρέφει την πιο ιερή ένωση στην κοινωνία – τον γάμο. Και χωρίς τον γάμο, με την χριστιανική του έννοια, χωρίς εκείνη την ιερή ένωση επάνω στην οποία στηρίζεται η συνολική δομή και η ευημερία μίας κοινωνίας και κατά συνέπεια των ανθρώπινων ατόμων, δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κάτι ανθρώπινο, υγιές, σοβαρό. Κοιτάξτε γύρω σας και αμέσως θα παρατηρήσετε πόσο έχουν πολλαπλασιαστεί διάφορες ψυχικές ανωμαλίες και βάσανα ανάμεσα στους ανθρώπους, ξεκινώντας από το άγχος και τις κρίσεις πανικού, μέχρι τα πιο σοβαρά είδη καταθλίψεως. Ο κύριος λόγος για αυτό έγκειται στην αφαίρεση και την εγκατάλειψη του νόμου του Θεού σε γενικό επίπεδο. Απλώς, ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζει αψηφώντας τις εντολές του Χριστού για αγάπη, αγνότητα, σεμνότητα και εγκράτεια, και να είναι εσωτερικά ολοκληρωμένος και ευτυχισμένος. Όπως λέει και ο περίφημος σύγχρονος Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο Όσιος Παΐσιος Αγιορείτης: «Σήμερα οι άνθρωποι έχουν τα πάντα, αλλά έχουν και λύπη, διότι δεν έχουν τον Χριστό». Ως συμπέρασμα όλων αυτών, το μήνυμά μου προς τους Ορθοδόξους άνδρες είναι πρώτα απ’ όλα να εδραιωθούν «εὶς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» (Εφεσ. 4:13), καθώς μας συμβουλεύει όλους ο Άγιος Απόστολος Παύλος, και να κρατούν ιερά τον χριστιανικό γάμο, ο οποίος δεν είναι νομική συμφωνία μεταξύ δύο ατόμων, αλλά, πρωτίστως, θεϊκός θεσμός. Στην πραγματικότητα, ο γάμος μεταξύ ενός άνδρα και μίας γυναίκας, όπως τον γνωρίζουμε εδώ και αιώνες, είναι ένα πολιτισμικό κατόρθωμα του Χριστιανισμού ακριβώς. Γι’ αυτό πρέπει να τον διαφυλάξουμε, εάν θέλουμε να σώσουμε και να διατηρήσουμε τον πολιτισμό μας. Και θα τον διαφυλάξουμε μόνο διά της αυτοθυσιαστικής αγάπης. Ο ίδιος Απόστολος, ο οποίος μάλιστα εξέφρασε τα ωραιότερα λόγια για τον γάμο, καλεί: «οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶτε τὰς γυναῖκας ἑαυτῶν, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἠγάπησε τὴν ἐκκλησίαν καὶ ἑαυτὸν παρέδωκεν ὑπὲρ αὐτῆς» (Εφεσ. 5:25). Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τις γυναίκες. Έτσι, ο Θεός καλεί τους συζύγους να αγαπούν ο ένας τον άλλον με την αγάπη του Χριστού. Ακριβώς αυτή η αγάπη, η θεία, αυτοθυσιαστική, αληθινή και διαρκής αγάπη, είναι η απάντηση και η λύση σε όλα τα προβλήματα και τις προκλήσεις. Φυσικά, έχει μεγάλη σημασία η διατήρηση της αξιοπρέπειας, η ανάπτυξη και η μόρφωση σε μια ευγενή, ηθική και προσευχόμενη προσωπικότητα, σε πολυμάθεια, και ιδιαιτέρως στην αρετή της εγκράτειας, που είναι η απάντηση στα πολλά κακά του σήμερα.

ΜΜ: Είναι αξεπέραστο το ερώτημα του θανάτου, συμπεριλαμβάνοντας και τον φόβο απ’ αυτόν. Ο Ιρλανδός Herbie Brennan λέει πως αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της ζωής. Η δική Σας άποψη πια είναι; Η ερμηνείες είναι διαφορετικές, ότι πεθαίνει το σώμα, αλλά όχι το πνεύμα, η ψυχή η οποία ερμηνεύεται ως ενέργεια και ομοίως.

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Αρχικά, συμφωνώ με την άποψη του Ιρλανδού συγγραφέα και φιλοσόφου Herbie Brennan. Αναμφιβόλως, ο θάνατος ήταν από πάντα ένα μεγάλο μυστήριο για τον άνθρωπο. Η θανατολογία διεισδύει βαθιά στο γνωστικό μέρος της ψυχής, πλειστάκις και κυριαρχεί σε αυτό. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία πεποίθηση ή φιλοσοφικό σύστημα που να μην έχει ασχοληθεί με το μυστήριο του θανάτου. Αυτό το πρόβλημα διαπερνά ολόκληρη την φιλοσοφική και λογοτεχνική κληρονομιά της ανθρωπότητας και δεν θα ήμασταν υπερβολικά τολμηροί αν λέγαμε ότι η ιστορία της λογοτεχνίας είναι ουσιαστικά ιστορία του ζητήματος του θανάτου. Στο παλαιότερο σωζόμενο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, το Έπος του Γκιλγκαμές, το κεντρικό θέμα είναι ακριβώς ο θάνατος. Ο Οδυσσέας συναντά επίσης την ψυχρότητά του όταν, ακολουθώντας την συμβουλή της μάγισσας Κίρκης, κατεβαίνει στον κάτω κόσμο. Ο Ορφέας, ο θρυλικός τραγουδιστής, θα πολεμήσει γενναία τον θάνατο και θα κάνει πολλά για να βγάλει την αγαπημένη του Ευρυδίκη από τον κόσμο των σκιών, αλλά στο τέλος θα πρέπει να την αφήσει για πάντα σε αυτόν… Και η Θεία Κωμωδία του Δάντη διαδραματίζεται στο βασίλειο των σκιών… Ο Άμλετ του Σαίξπηρ πραγματεύεται επίσης το γίγνεσθαι ή τον θάνατο: τι άλλο θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει ο μονόλογος «να είσαι ή να μην είσαι», εκτός από το αιώνιο ζήτημα της ζωής και του θανάτου; Ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν, οι πρωταγωνιστές του παραλογισμού του Μπέκετ, θα ασχοληθούν και αυτοί, περιμένοντας τον Γκοντό και σκεπτόμενοι αν να κρεμαστούν ή να ζήσουν και, αφού γι’ αυτούς είναι το ίδιο, θέλουν να πάνε κάπου, αλλά δεν κουνιούνται από ένα μέρος.. Και τί διαφορετικό από αυτή την άποψη θα μπορούμε να πούμε για όλα τα άλλα έργα, εκπορεύσεις της ανθρώπινης άποψης για τον θάνατο, ξεκινώντας από το αιγυπτιακό Βιβλίο των νεκρών, τον Θιβετιανό Bardo Thodol, μέχρι τον Σίσυφο του Καμύ και το Dasein του Χάιντεγκερ; Όλη η σοβαρή παγκόσμια λογοτεχνία, από τις απαρχές της μέχρι σήμερα, ρωτά ποιο είναι το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης σε έναν κόσμο γεμάτο θάνατο και αποθαμό. Την φοβερή αυτή κατάσταση του ανθρώπου την ένιωσε με θλίψη και ο Θεάνθρωπος Κύριος Ιησούς Χριστός, όταν θρήνησε τον φίλο Του Λάζαρο, ο οποίος ήταν ήδη τέσσερις μέρες στον τάφο και το σώμα του είχε ήδη αρχίσει να πάσχει από τις συνέπειες του θανάτου. Κλαίγοντας γι’ αυτόν, ο Χριστός έκλαψε για κάθε άνθρωπο, που δημιουργήθηκε για την αθανασία, αλλά βυθίστηκε στη θνητότητα. Η κραυγή του Χριστού είναι η ισχυρότερη απόδειξη της τραγωδίας στην οποία έπεσε το γένος του Αδάμ. Όμως διά της ανείπωτης ενανθρωπήσεώς Του, διά των σωτηρίων παθών και διά της ζωοποιού Αναστάσεως, ο Υιός και ο Λόγος του Θεού «θανάτω θάνατον πατήσας», και μαζί με τον εαυτό Του ανέστησε τον πεσμένο Αδάμ, δηλαδή τον κάθε άνθρωπο. Ο χρόνος των βιβλίων του θανάτου έχει τελειώσει και ο καιρός της Βίβλου των ζώντων έχει εκπληρωθεί. Ο Χριστός δεν είναι μόνο ζωή, αλλά και αλήθεια. Είναι ανάκληση του κόσμου από το ψέμα στο οποίο ρίχτηκε με τον χωρισμό από τον Θεό, δηλαδή τον θάνατο. Ο θάνατος φαίνεται να είναι το αντίθετο όχι μόνο της ζωής, αλλά και της αληθείας. Επομένως, η πραγματική ζωή δεν είναι η βιολογική, αλλά η προσωπική σχέση με τον Θεό. Αυτός που είναι ενωμένος με τον Χριστό έχει περάσει από τον θάνατο στη ζωή. Πρώτα με την ψυχή, και μετά, στη Κοινή Ανάσταση, και με το σώμα, όταν τα σώματα όλων των νεκρών θα αναπλαστούν και θα μεταμορφωθούν, θα αναστηθούν από τη φθορά, για να εμφανιστούν στην Κρίση. Και η Ανάσταση του Χριστού είναι, χωρίς αμφιβολία, το πιο αξιόπιστο και αποδεδειγμένο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τον Αναστημένο Χριστό Τον είδαν και Τον μαρτύρησαν πολλοί αυτόπτες και μάρτυρες, οι περισσότεροι από τους οποίους έδωσαν την ζωή τους για αυτή την μοναδική αλήθεια. Τον μαρτυρούν ακόμη και σήμερα πολυάριθμες ψυχές, μεταμορφωμένες, εξευγενισμένες, χαριτωμένοι και φωτισμένοι απ’ Αυτόν. Εάν κάτι δεν είναι αλήθεια, δεν μπορεί να έχει τη δύναμη να αλλάζει ριζικά τους ανθρώπους και να τους ανασταίνει. Και ιδού, ο Κύριος Ιησούς Χριστός, μετά τον θάνατό Του και με την Ανάστασή Του, άλλαξε διακριτικά τον κόσμο και μέχρι σήμερα αθόρυβα ανασταίνει και μεταμορφώνει πολλά ανθρώπινα όντα.

---

Σύντομες ερωτήσεις

ΜΜ: Η σημασία του ονόματος Παρθενίου – πια είναι, μπορείτε να μας πείτε; Έχει σχέση με την ελληνική λέξη παρθενία (αγνότητα) – το συνεχές επίθετο της ελληνικής μεγαλούπολης; Η δική Σας ερμηνεία…

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Το όνομα Παρθένιος προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό και επίθετο παρθένος. Είναι αλήθεια ότι το όνομα Παρθένος στην αρχαία Ελλάδα ήταν επίθετο της αρχαίας ελληνικής θεάς Αθηνάς, την οποίαν θεωρούνταν προστάτιδα της παρθενίας. Ωστόσο, στην χριστιανική εποχή έγινε αναπόσπαστο μέρος, σχεδόν ως δεύτερο όνομα, της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, και προς τιμήν της διαδόθηκε ως προσωπικό όνομα σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και εδώ. Όσο για εμένα προσωπικά, το όνομα Παρθένιος μου δόθηκε από τον σεβαστό Μητροπολίτη μου κ. Τιμόθεο, προς τιμήν του Αγίου Παρθενίου Λαμψάκου, αλλά και λόγω του ότι αρκετοί σημαντικοί ηγούμενοι και κληρικοί της Μονής Μπίγκορσκι κατά τη διάρκεια της ιστορίας ονομάζονταν ακριβώς έτσι. Άλλωστε, αυτό το όνομα κάποτε ήταν πολύ συχνό σε αυτή την περιοχή των Μιγάκων.

ΜΜ: Ars amatoria, δηλ. τέχνη της αγάπης – με ενδιαφέρει, πώς την ερμηνεύετε; Πια είναι η ουσία της; Ο Θεός είναι αγάπη, έτσι!;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Για την αγάπη ως υπέρτατη αρχή ζωής μιλήσαμε και προηγουμένως. Εδώ δεν θα μπορούσα να προσθέσω τίποτε πιο συνετό και μεγαλοπρεπές, παρά μόνο να επαναλάβω τα λόγια του Θείου Παύλου, ο οποίος μιλώντας για την ενσαρκωμένη Αγάπη, δηλαδή για τον Χριστό τον Θεό, λέει: «Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει ἐπὶ τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει…» (Α’ Κορ. 13:4-8). Και ότι ο Θεός είναι αναμφίβολα αγάπη, γράφει ο Απόστολος της Αγάπης, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, ο οποίος είδε και μαρτυρεί ότι «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α’ Ιω. 4:16). Έτσι, η αγάπη, η αληθινή, πνευματική, αυτοθυσιακή, είναι το σημάδι με το οποίο αναγνωρίζονται οι αυθεντικοί οπαδοί του Χριστού. Αυτός ο Ίδιος λέει: «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ιω. 13:35). Τέλος, η αγάπη θα είναι το σημάδι με το οποίο ο Θεός θα μας αναγνωρίσει για την αιωνιότητα.

ΜΜ: Ανεξάρτητα από την υπερδέσμευσή Σας, έχετε χρόνο για κατασκευή μιτρών, βρίσκετε; Ή το έργο το έχετε πλήρως εμπιστευτεί στις μοναχές στο Ράιτσιτσα; Υπάρχουν μερικά είδη μιτρών, πια είναι τα δυσκολότερα για κατασκεύασμα;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Όπως έχω ήδη πει, το διακόνημα κατασκευής μιτρών παρέδωσα εξ ολοκλήρου στα χέρια των μοναζουσών. Τους βοηθάω μόνο με συμβουλές και προτάσεις για συνδυασμούς όταν φτιάχνουν κάποιες πιο σύνθετες μίτρες.

ΜΜ: Η αισθητική είναι μέρος της ιδιοσυγκρασίας σας, είναι αντιληπτή η αναπτυγμένη αίσθησή Σας για το ωραίο, απροσπέλαστο και η αγάπη Σας για την μουσική. Ήταν δική Σας η πρωτοβουλία για την σύζευξη της εκκλησιαστικής ψαλμωδίας με την Φιλαρμονική, που είχε ως αποτέλεσμα μερικές συναυλίες; Από την άλλη πλευρά, όσο γνωρίζω η ψαλμωδία με νευματική σημειογραφία είναι χαρακτηριστική για τις μοναχές στο Ράιτσιτσα. Εσείς κατέχετε αυτή την αρχαία ψαλμωδία;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Ακόμη από παιδί μέσα μου είχε αναπτυχθεί η αγάπη για την ανατολική εκκλησιαστική ψαλμωδία και για την βυζαντινή μουσική. Θυμάμαι, στο σπίτι μας στη Μπίτολα, πιάναμε στο ραδιόφωνο συχνότητες από κάποιους ελληνικούς σταθμούς, που μετέδιδαν ιερές ακολουθίες από τους τοπικούς ναούς ή μετέδιδαν βυζαντινή μουσική. Μετά, όταν πήγα στο Άγιο Όρος, οι αδελφοί εκεί μου έμαθαν τα βασικά, να διαβάζω τα ψαλτικά νεύματα και να ψάλω σύμφωνα μ’ αυτά. Όταν ήλθα στο Μπίγκορσκι, εισήγαγα αμέσως την αρχαία και παραδοσιακή ανατολική ορθόδοξη ψαλμωδία μας. Το ίδιο έκανε και ο Μητροπολίτης Ναούμ στα μοναστήρια που βρίσκονται υπό την πνευματική του ηγεσία. Λέω ότι αυτή η ψαλμωδία είναι μέρος και της παραδόσεώς μας, επειδή τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα από το χώμα του σημερινού κράτους της Βόρειας Μακεδονίας γεννήθηκαν πολυάριθμοι και διάσημοι δημιουργοί, συλλέκτες και αναμορφωτές αυτής της εκκλησιαστικής τέχνης. Έχουμε και παραδείγματα όταν ακόμη και δημοτικά, κοσμικά τραγούδια ηχογραφήθηκαν με το βυζαντινό σύστημα σημειογραφίας. Με τον καιρό, λοιπόν, η ανατολική εκκλησιαστική ψαλμωδία μεταφέρθηκε από τα μοναστήρια μας στις εκκλησίες των πόλεων, σχηματίστηκαν χορωδίες και κάποτε μελετήθηκε ως μάθημα στο Θεολογικό σχολείο στα Σκόπια. Στο μεταξύ, το Μοναστήρι μας έστειλε μαθητές και φοιτητές για να μορφωθούν στα περίφημα σχολεία, που διευθύνονται από εκλεχτούς και έμπειρους πρωτοψάλτες, στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Αυτοί οι απόφοιτοι επέστρεψαν εδώ ως αδειούχοι δάσκαλοι. Διατηρούμε επίσης στενή συνεργασία με πολλούς επιφανείς ψάλτες στην Ορθοδοξίας, και συχνά συμβαίνει να έρχονται εδώ μαζί με τις χορωδίες τους ή εμείς να επισκεπτόμαστε κάπου σε ακολουθία με την χορωδία της Μονής μας. Η ανατολική εκκλησιαστική ψαλμωδία είναι, πράγματι, αρκετά περίπλοκη και μπορεί να ειπωθεί ότι αποτελεί μια ολόκληρη επιστήμη, και επομένως απαιτεί συνεχή βελτίωση, μελέτη και πρακτική.

Ο στόχος, από την άλλη, των συναυλιών βυζαντινής μουσικής και ψαλμωδίας, που διοργάνωσαν οι Μονές μας Μπίγκορσκι και Ράιτσιτσα, ήταν ο εξής: μέσα από μια ασυνήθιστη πνευματική-μουσική εκδήλωση, με ασυνήθιστο και ελκυστικό τρόπο, να προσεγγίσουμε στον κόσμο την μοναδική και βαθεία εμπειρία των ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδος. Το χαρακτηριστικό αυτών των συναυλιών ήταν ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία της μουσικής μας, έγινε μια φιλαρμονική ενορχήστρωση αρχαίων ανατολικών ορθοδόξων υμνωδιών.

ΜΜ: Στο τέλος, τα μέσα της μαζικής επικοινωνίας, ιδιαίτερα η κοινωνικά δίκτυα είναι γεμάτα με συστάσεις, δηλ. γραπτά κείμενα για στιγμιαίες λύσεις των προβλημάτων, προσευχές για το ένα ή το άλλο πράγμα, για αυτό που πρέπει να κάνει κάποιος σε κάποια εορτή ή παρόμοια. Τί νομίζετε, μήπως αυτό αποτελεί (παρά)χρήση της πίστης και της ευσέβειας για μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό, περισσότερα λάικ; Σε έλλειψη της ηθικής, πια είναι η συμβολή Σας για τους αναγνώστες, γενικά;

Επίσκοπος κ. Παρθένιος: Για τις σοβαρές συνέπειες στην πνευματική υγεία από την κατάχρηση των κοινωνικών δικτύων έχω μιλήσει πολλές φορές σε κηρύγματα και συνεντεύξεις μου. Και σε όλες τις περιπτώσεις τόνισα ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, διακριτικοί και εξαιρετικά επιλεκτικοί όσον αφορά τις πληροφορίες που τις αντλούν από το διαδίκτυο. Δεν είναι, λοιπόν, κάθε σελίδα ή προφίλ που έχουν εικόνες και «ορθόδοξα» κείμενα – πραγματικά ορθόδοξα στο περιεχόμενό τους. Σήμερα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε κάθε άτομο, είτε προσκεκλημένο ή όχι, επαγγελματία ή αυτοδίδακτο, δίδεται δημόσιος χώρος να εκφραστεί χωρίς κανέναν περιορισμό. Ή, όπως το λέει πολύ ωμά ο Ιταλός συγγραφέας και σημειολόγος Umberto Eco, «Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δίνουν σε πλήθος ηλιθίων το δικαίωμα να μιλούν τη στιγμή που κάποτε μιλούσαν μόνο σε μπαρ μετά από ένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινωνία. Τότε γρήγορα σώπαιναν, ενώ τώρα έχουν το ίδιο δικαίωμα να μιλούν ως νικητές του βραβείου Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων». Γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη επαγρύπνηση, γιατί στον χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης υπάρχει αρκετά μεγάλος αριθμός ατόμων με ψυχικές και ψυχολογικές διαταραχές, διάφοροι κοινωνιοπαθείς, θρησκευόμενοι σχιζοφρενείς, αυτοαποκαλούμενοι προφήτες και δάσκαλοι, ανίδεοι, άνθρωποι γεμάτοι με μίσος και φθόνο. Η παρουσίασή τους με ορθόδοξες εικόνες και αποφθέγματα αγίων και γερόντων, φυσικά, δεν τους κάνει αληθινούς και σταθερούς πιστούς. Υπάρχουν ακόμη και αυτοί που αδιάντροπα καταχρώνται το όνομα ή το ίδρυμα κάποιου, οπότε γράφουν ότι τα δημοσιεύματα είναι δήθεν με την έγκριση και την ευλογία τους. Ως εκ τούτου, η συμβουλή μου στους αναγνώστες είναι, όταν πρόκειται για οτιδήποτε που σχετίζεται με την πίστη, να ενημερώνονται και να εκπαιδεύονται από επίσημες και επαληθευμένες σελίδες και προφίλ, τα οποία διαχειρίζονται σοβαρά και αποδεδειγμένα πνευματικά πρόσωπα ή ιδρύματα, είτε είναι ιερείς, μονές ή μητροπόλεις. Τέλος πάντων, η καλύτερη παιδεία για την πνευματικότητα αποκτάται στον ναό, στη Θεία Λειτουργία, καθώς και από τα κηρύγματα έμπειρων κληρικών, με την ανάγνωση της Αγίας Γραφής, των έργων και των βίων των Αγίων και φυσικά μέσω της προσευχής και ασκήσεως, οι οποίες σχεδιάζονται και συμπληρώνονται από την χάρη του Θεού.