Δεῦτε λαοί, τὸ παράδοξον θαῦμα καθορῶντες, τοῦ Σταυροῦ τὴν δύναμιν προσκυνήσωμεν· ὅτι ξύλον ἐν Παραδείσῳ θάνατον ἐβλάστησε, τὸ δέ, τὴν ζωὴν ἐξήνθησεν, ἀναμάρτητον ἔχον προσηλωμένον τὸν Κύριον, ἐξ οὗ πάντα τὰ ἔθνη, ἀφθαρσίαν τρυγῶντες κραυγάζομεν· ὁ διὰ Σταυροῦ θάνατον καταργήσας, καὶ ἡμᾶς ἐλευθερώσας, δόξα σοι.(Από τα στιχηρά της προσκυνήσεως)
Σήμερα, στον πνευματικό ουρανό νικηφόρα λάμπει ο ψιλά υψωμένος Σταυρός του Κυρίου, ο οποίος υπέγραψε και επισφράγισε, ως παντοδύναμη υπογραφή του Χριστού, την διάταγμα της ελευθερίας του ανθρώπου από τον θάνατο. Το ενέχυρο της νίκης και της μακαριότητάς μας! Το όπλο μας, αγλάισμα και δόξα! Ο εορτασμός του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού είναι μέγα και βαθύ μυστήριο της Εκκλησίας. Ο Σταύρος είναι η μεγαλύτερη μαρτυρία της αυτοθυσιαστικής αγάπης του Θεού, η οποία μεταμορφώνει και φέρνει ειρήνη, δύναμη και χαρά στις καρδιές μας. Από τον πυθμένα του βαθύτερου σκότους μας εξήγαγε στο αναλλοίωτο φως, από τον θάνατο μας εισήγαγε σε αιώνια ζωή, από τρεπτούς μας εποίησε αιώνιους. Διά του Σταυρού βιώσαμε την δύναμη της αγάπης, μαθαίνοντας την ζωή για χάρη των άλλων να την θέτουμε. Ο Σταύρος είναι κήρυγμα και πίστη στην Ανάσταση, ζωή στην μέλλουσα Βασιλεία των Ουρανών. Τίποτα δεν είναι τιμιότερο από τον Σταυρό και τίποτα πιο σωτήριο απ’ αυτό. Ακριβώς για αυτό, η εορτή του στην Εκκλησία ανέκαθεν εορταζόταν με μεγάλη λαμπρότητα, και η κύρια επικέντρωση του λαμπρού εορτασμού του είναι στην Αγία Πόλη, όπου υψώθηκε ο Υιός του Θεού, για την σωτηρία εκείνων που θα πιστέψουν σε Αυτόν. Ανέκαθεν σε αυτή την μεγάλη Δεσποτική εορτή στα Ιεροσόλυμα συνήρχοντο ποταμούς πιστών και ιερουργών απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, για να προσκυνήσουν το Ζωοποιό Ξύλο που ξανάνοιξε τον Παράδεισο. Έτσι και εμάς, τους αμαρτωλούς και ανάξιους, αυτή η τεράστια ζωογόνα και χαροποιός χάρις που ακτινοβολεί από τον Τίμιο Σταυρό, μας κάλεσε και μας αξίωσε, ομοίως της Αγίας Μαρίας της Αιγύπτια, να προσκυνήσουμε και να εορτάσουμε την πανένδοξη μνήμη του στον τόπο ακριβώς όπου έγινε η Ύψωσή του, στον Ναό των παθών του Χριστού και της Αναστάσεως. Χιλιάδες πιστοί απ’ όλα τα μέρη του κόσμου σήμερα συνέρρευσαν σε αυτό το αγιότατο τόπο της Γης, για να εορτάσουν μαζί με τους αρχιερείς και τους ιερουργούς το «ὅπλον εἰρήνης, ἀήττητον τρόπαιον». Με την Θεία Λειτουργία πρωτοστάτησε η Αυτού Μακαριώτης, Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. κ. Θεόφιλος, με τον οποίο συλλειτουργούσαν δέκα άλλους αρχιερείς, μεταξύ των οποίων και ο αγαπημένος Γέροντάς μας, Επίσκοπος Αντανίας κ. Παρθένιος. Για πρώτη φορά μετά από αιώνες, αρχιερεύς από την Εκκλησία μας, την αγιοτάτη Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, αξιώθηκε πάνω στο κεφάλι του να λιτανεύει τον Τίμιο Σταυρό, στέλνοντας τετραπλάσια ευλογία από το τετράπλευρο Άγιο Ξύλο στα τέκνα της. Μαζί με τους αγίους αρχιερείς, λειτουργούσαν και μερικές δεκάδες αρχιμανδρίτες, ιερομόναχοι και ιερείς από διάφορα μέρη της οικουμένης, και μεταξύ τους και ο αρχιμανδρίτης του Μπίγκορσκι Δοσίθεος και οι ιερομόναχοι Κύριλλος και Ανατόλιος. Με την επιδεξιότητά του στα εκκλησιαστικά ήταν παρών και ο αδελφός μας, ο ακούραστος μοναχός Αβέρκιος. Η πανήγυρη άρχισε με αρχιερατική και ιερατική λιτανεία από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, προπορεύοντας του Μακαριωτάτου Πατριάρχου κ. κ. Θεοφίλου, ως τον Πανάγιο Ναό της Αναστάσεως, όπου τελέστηκε πανηγυρική Θεία Λειτουργία. Μετά το πέρας της Ευχαριστίας ακολούθησε η επίσημη λιτανεία ως τον τόπο όπου η Αγία Βασίλισσα Έλενα βρήκε τον Τίμιο Σταυρό, και από εκεί στον Γολγοθά, και ξανά στον ναό. Ο Πατριάρχης και οι αρχιερείς του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων έκαναν μεγάλη τιμή στον Γέροντά μας και Επίσκοπο κ. Παρθένιο, δίνοντάς του να περιφέρει το άγιο Ζωοποιό Ξύλο πάνω από το κεφάλι του. Στο πλήρωμα της σημερινής πανεορταστική χαρά συμμετείχαν και πολλοί πιστοί από την Πατρίδα μας, πνευματικά τέκνα της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος. Μετά την ολοκλήρωση της πανηγυρικής ακολουθίας, οι αρχιερείς και οι ιερουργοί προσκαλέστηκαν σε επίσημη υποδοχή στην Αίθουσα του Θρόνου του Μακαριωτάτου Πατριάρχου κ. κ. Θεοφίλου, όπου όλοι με χαρά ευχήθηκαν ο ένας στον άλλο για την μεγάλη εορτή. Ως ανάμνηση του σημερινού εορτασμού, και σε ένδειξη πολυδεκαετούς φιλίας, ο Μητροπολίτης Βόστρων κ. Τιμόθεος, Έξαρχος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην Κύπρο, στον Γέροντά μας χάρισε πολύτιμο αρχιερατικό εγκόλπιο.
Ο Σταύρος περιέχει μέσα του την άκτιστη Θεία ενέργεια, εξαιτίας Εκείνου που ήταν σταυρωμένος επάνω του. Αυτή η ενέργεια είναι σωτήρια για αυτούς που πιστεύουν στον Εσταυρωμένο και αποδέχονται την ζωή του σταυρού, και ολέθρια για εκείνους που απαρνούνται τον Σταυρό και την Ανάσταση του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ακούσαμε τώρα πως ο Απόστολος Παύλος το ορίζει αυτό ακριβώς: Ὁ λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι (Α’ Κορ. 1,18). Αυτός ο ορισμός για τον Σταυρό του Χριστού, αγαπημένοι μου, ενεργεί με πλήρη δύναμη μέχρι σήμερα. Τί, δηλαδή, υποδηλώνει ο λόγος, το κήρυγμα του Σταυρού; Ότι αυτός είναι μια μαρτυρία, η πιο δυνατή έκφραση της τέλειας Θείας αγάπης, της μεγαλύτερης αγαπητικής θυσίας που ο Θεός μπορούσε να την κάνει για μας, τους ανθρώπους.
Σύ μου σκέπη κραταιὰ ὑπάρχεις, ὁ τριμερὴς Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, ἁγίασόν με τῇ δυνάμει σου, ἵνα πίστει καὶ πόθῳ προσκυνῶ καὶ δοξάζω σε. (Από τα στιχηρά της Λιτής)
