Ομιλία του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Παρθενίου επί την παραβολή του πλουσίου και του πτωχού Λαζάρου, στην τράπεζα της Μονής, 4 Νοεμβρίου 2018
Αγαπητοί μου, σήμερα στην Θεία Λειτουργία είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε μια από τις καλύτερες παραβολές που η Σοφία του Θεού, ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός είπε στον λαό. Στην ευαγγελική διήγηση, ο Θείος Διδάσκαλος και Σωτήρας μας παρουσιάζει δύο πρόσωπα: κάποιον πολύ πλούσιο άνθρωπο, και ένα καημένο φτωχό, που τον ονόμασε Λάζαρο, που σημαίνει «ο Θεός είναι βοηθός μου». Αυτός ο Λάζαρος έζησε πολύ κοντά, σχεδόν στο κατώφλι του σπιτιού του πλουσίου και με υπομονή περίμενε καθημερινά τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου προκειμένου να μπορέσει να χορτάσει, αλλά, όπως λέγει το Ιερό Ευαγγέλιο, και αυτά τα λάμβανε δύσκολα.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ήλθαν σ’ εμένα για συνομιλία μερικοί νέοι, οι οποίοι δεν γνώριζαν πολλά για το Ευαγγέλιο του Χριστού και δεν ήταν τόσο κατευθυνόμενοι στην πίστη μας. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, ένα από τα αγόρια με ρώτησε: «Πάτερ, πως θα είναι η κόλαση, και ποιοι είναι οι άνθρωποι που θα πάνε εκεί;» Εγώ του απάντησα: «Δεν θα ήθελα να πιστεύω ότι στην κόλαση θα υπάρχουν ανθρώπινες ψυχές, και γι’ αυτό προσεύχομαι και ελπίζω ότι όλοι οι άνθρωποι θα σωθούν». Ωστόσο, το ερώτημα αυτού του αγοριού με έκανε να σκέφτομαι κατά τη διάρκεια όλης της εβδομάδος πόσο καλά θα ήταν εάν όλοι οι άνθρωποι σωθούν, εάν φτάσουν στη Βασιλεία του Θεού. Αλλά για να είμαστε σωστοί, υπάρχουν και προϋποθέσεις για την σωτηρία. Ανάμεσά τους είναι και η συμπόνια. Η παραβολή για τον πτωχό Λάζαρο μας δίδει μια συμβολική απεικόνιση του παράδεισου και της κολάσεως, αλλά το πιο σημαντικό, μας δίδει το συμπέρασμα ότι και την κόλαση και τον παράδεισο κτίζουμε ακόμα εδώ, σ’ αυτή την επίγεια ζωή. Είδαμε πως αυτοί είναι στην ουσία πνευματικές καταστάσεις, οι οποίες αρχίζουν εδώ. Ένας άνθρωπος που δεν προσπαθεί να βρει χώρο στην καρδιά του για τους άλλους, ο οποίος τρέφεται από την ατυχία των άλλων και τραυματίζεται από την πρόοδο των συνανθρώπων του, ο οποίος κατευθύνθηκε το μυαλό του να τους καταδικάζει όλους, αλλά όχι τον εαυτό του – τέτοιος άνθρωπος αναμφίβολα δεν θα είναι ευτυχισμένος στον παράδεισο, όπου κυριαρχεί η αγάπη. Θαυμάσιες είναι οι θεωρίες του Θείου Ισαάκ του Σύρου σχετικά μ’ αυτό το θέμα. «Λέγω δὲ προσέτι», γράφει αυτός, «ὅτι οἱ κολαζόμενοι εἰς τὴν γέεναν, διὰ τῆς μάστιγος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τιμωροῦνται. Ὤ, πόσον πικρὰ ὑπάρχει ἡ τιμωρία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ! Τουτέστιν ἐκείνοι, οἵτινες αἰσθάνονται, ὅτι ἔπταισαν εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ, ἔχουσι τὴν μεγαλειτέραν κόλασιν. Διότι ἡ λύπη, ἥτις πληγώνει τὴν καρδίαν διὰ τὴν ἁμαρτίαν, τὴν γενομένην εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ, εἶναι δριμυτέρα πάσης ἄλλης κολάσεως»
Ο Κύριος Ιησούς αρχίζει την ιστορία πολύ απλά: Ανθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ᾿ ἡμέραν λαμπρῶς. Σ’ αυτά τα λόγια δεν υπάρχει καμία κατάκριση, ο Κύριος δεν κάνει κριτική στον άνθρωπο ότι είναι πλούσιος, ή ψεύτης, ή σπάταλος. Το πλούτος κατ’ αυτό δεν είναι αμαρτία. Η Αγία Γραφή μας μαρτυρεί ότι και ο Αβραάμ, ο Λωτ, ο Ιωσήφ Αριμαθαίας και άλλοι δίκαιοι ήταν πολύ πλούσιοι. Λοιπόν, τι είναι αυτό που οδήγησε τον πλούσιο της παραβολής σ’ αυτή την φρικτή κατάσταση μετά τον θάνατο, ώστε να θέλει να ζητήσει αναψυχή έστω από μια σταγόνα στην άκρη του δάκτυλου του Λαζάρου; Σ’ αυτό τον άνθρωπο απλά έλειπε η εμπάθεια. Ήταν φίλαυτος. Η καρδιά του ήταν τόσο σκληρή που αυτός δεν παρατηρούσε καν την παρουσία του πτωχού Λαζάρου, ο οποίος σαν να ήταν απεσταλμένος από τον Θεό σ’ αυτόν, για να αποκτήσει την αιώνια σωτηρία μέσω της εμπάθειας. Αυτή είναι μία από τις αιτίες της υπάρξεως της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων – για να μπορούμε να σωζόμαστε μαζί, υποφέροντας με υπομονή, και συμπόνια στις θλίψεις των άλλων. Ανάμεσά μας υπάρχουν πολλοί που θα πουν: «Εγώ δεν είμαι πλούσιος σαν τον γείτονά μου» και θα τον δείξουν με το δάκτυλο. «Αυτός έχει πολλά και δεν δίδει, ενώ εγώ δεν έχω τι να δώσω». Όμως δεν είναι έτσι. Κι εσύ έχεις τι να δώσεις. Χρειάζεσαι μόνο εμπάθεια, αγάπη. Όλοι πρέπει να αποκτάμε αγάπη και συμπόνια για τους πλησίον μας. Όντας πάντοτε ειλικρινείς φίλοι των πλησίον μας, εμείς γινόμαστε και φίλοι του Θεού. Τότε θα μας γνωρίσει ο Θεός και το όνομα μας θα μνημονευθεί από τον Θεό και εδώ, και στην αιωνιότητα. Παρατηρήσατε ότι στην παραβολή ο Κύριος δεν ήθελε καν να μνημονεύσει το όνομα του πλουσίου, που ήταν αποξενωμένος απ’ Αυτόν, που δεν ήθελε να δείξει εμπάθεια στον άλλο. Γι’ αυτό δεν μνημονεύει το όνομά του. Δεν είναι ότι ο Θεός δεν τον αγαπούσε, αλίμονο.
Αυτός ο άνθρωπος απλά δεν κατάλαβε ότι κάθε πρόσωπο σ’ αυτό τον κόσμο είναι παιδί του Θεού. Κάθε άνθρωπος, ακόμα και ο πιο μισητός, είναι αγαπητό παιδί του Θεού και εμείς πρέπει να δείχνουμε αγάπη για τους πλησίον μας. Όσον αφορά στο ότι ο καθένας μας μπορεί να δώσει κάτι, θα σας δώσω ένα παράδειγμα από πνευματικά παιδιά μου, οι οποίοι ταλαιπωρημένοι από την φτώχεια, θα πάνε να δουλέψουν για κάποιο χρονικό διάστημα στην Αυστρία. Αυτοί κάθε χρόνο για τα Θεοφάνια έρχονται στην Λειτουργία στο χωριό Ρόστουσε. Αν έχετε πάει εκεί, ξέρετε ότι ο ναός είναι κτισμένος σε έναν λόφο και δεν υπάρχουν σκαλοπάτια μέχρι εκεί, αλλά μόνο ένα δύσκολο μονοπάτι. Γι’ αυτό τον χειμώνα, όταν έχει παγετό, μας συμβαίνουν ατυχήματα. Τώρα, αυτά τα πνευματικά παιδιά μου χαίρονται που θα πάνε στην Αυστρία να κάνουν χρήματα, όχι να κάνουν πρώτα σπίτι για το εαυτό τους, όχι για καλύτερο αυτοκίνητο, ή να εξασφαλίσουν κάτι για τα παιδιά τους – προφανώς και αυτό θα το κάνουν – αλλά δήλωσαν με μεγάλη χαρά ότι θα μπορούν να βοηθήσουν για να κτίσουμε σκαλοπάτια μέχρι την εκκλησία. Όταν το άκουσα αυτό, τόσο συγκινήθηκα που έκλαψα. Υλικά πτωχοί άνθρωποι, αλλά πλούσιοι στο πνεύμα, πολυτελείς με εμπάθεια.
Έτσι, και ο πιο πτωχός μπορεί να δώσει κάτι στον πλησίον. Δεν χρειάζεται αυτό να είναι κάτι υλικό, αλλά μπορεί να είναι π.χ. χρόνος, υπομονή να ακούσεις τα προβλήματα του άλλου, ένας λόγος παρηγοριάς, χαμόγελο, κατανόηση. Με μια λέξη: εμπάθεια. Πολύ ωραία, θαυμάσια λέξη! Αυτό το θέλει ο Χριστός από μας – να υπηρετήσουμε τους πλησίον μας με όλα όσα έχουμε.
Σκεπτόμενος, λοιπόν, αυτή την εβδομάδα για τον παράδεισο και την κόλαση, σκέφτηκα πως συμπεριφερόμαστε κάποιες φορές στην καθημερινή ζωή, ακόμα και εμείς στην εκκλησία, οι ρασοφόροι και οι λαϊκοί που συχνά επισκέπτονται τους ναούς, αλλά όταν ομιλούν, κατακρίνουν με τέτοιο μίσος, ομιλούν με τέτοια πονηρία και κακία, που λες ότι εάν εξαρτάται η σωτηρία απ’ αυτούς, φαίνεται πως κανένας δεν θα σωθεί. Με χολή τσακωνόμαστε που θα βάλουμε τα όρια των δικαιοδοσιών, θέλουμε να βάλουμε όρια στην Εκκλησία η οποία δεν ορίζεται, σκοτωνόμαστε για εδάφη και εξουσία, ενώ ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι ο τέλειος κυβερνήτης, όχι μόνο του ουρανού, αλλά και της γης. Πριν από λίγο ακούσαμε από την ομιλία του Αγίου Νικολάου Ζίτσης: «Οι άνθρωποι μερίζουν αυτό το μαύρο χώμα, και δεν καταφέρνουν να το μερίσουν! Ακόμα με ζωή πληρώνουν τα σύνορα των κτημάτων τους, ενώ τα σύνορα πάλι μένουν κινητά… Δεν λένε πως το πρόβατο παράλογα δίδει την ζωή του για ένα χέρι χόρτο, αφού το χόρτο είναι για την ζωή και όχι η ζωή για το χόρτο». Για τέτοιους ανθρώπους – που δεν έμαθαν να είναι φίλοι των πλησίον, και έτσι φίλοι και του Θεού, που γνωρίστηκαν απ’ αυτόν για την αγάπη και την ελεημοσύνη – η έκταση της αγάπης είναι κόλαση και αυτοί ζουν την κόλαση τους ήδη εδώ. Αλλά, είδαμε από την ευαγγελική παραβολή ότι ο Κύριος έδωσε περισσότερα χρόνια ζωής στον πλούσιο, παρά στον Λάζαρο, αφήνοντάς του χρόνο να μετανοήσει. Να προσευχηθούμε κι εμείς, με πόθο και προθυμία, για να αγγίξει όλους μας, ακόμα και τις πιο σκληρές καρδιές, το φως της Θείας αγάπης και να καταλάβουμε το μήνυμα του Ευαγγελίου, για να μην γίνουμε αιώνια ταλαιπωρημένοι από την «μάστιγα της αγάπης».
Για όλους τους ανθρώπους υπάρχει χώρος στον κόσμο, ενώ να μην μιλάμε για τον παράδεισο. Έτσι λοιπόν, αγαπητοί μου, εφόσον θέλουμε να γίνουμε καλοί Χριστιανοί, να στολιζόμαστε με την αγάπη και την εμπάθεια. Έτσι θα εξασφαλίσουμε για μας την αιωνιότητα και τα ονόματά μας δεν θα διαγραφούν ούτε στην γη, ούτε στον ουρανό, από Εκείνον που ποτέ δεν ξεχνά κανέναν και στην καρδιά του Οποίου υπάρχει χώρος για όλους μας ξεχωριστά.
Ο Θεός να σας ευλογήσει!
