Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου,
Κύριε τῶν δυνάμεων . Σοι,
…ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος ,
…τῷ οἴκῳ σου πρέπει ἁγίασμα,
Κύριε εἰς μακρότητα ἡμερῶν .
Στην Αγία και Θεία Γραφή υπάρχουν πολλά χωρία τα οποία μας περιγράφουν και μας πλησιάζουν την σημασία του χρόνου, τον σκοπό και την αιτία για το πως βρεθήκαμε κάποτε σε κάποιο τόπο. Αυτά τα Βιβλικά λόγια σαν να είναι γραμμένα ακριβώς και για την σημερινή αιτία και για αυτό το άγιο τόπο, όπως και για αυτούς τους καλούς και αποδεδειγμένους οικοδεσπότες, οι οποίοι μας κάλεσαν στην πανήγυρη, και όχι σε κάποια συνηθισμένη και συχνή, αλλά μοναδική – χιλιετή. Σπάνια κάποιο άτομο, αλλά και γενιά καταξιώνονται για μια τέτοια ευλογία του Θεού – να είναι μέρος από μια χιλιετή τελετή, όταν για μια στιγμή, τα πάντα σταματούν για να κοιτάξουν πίσω στο χρόνο για ένα έργο το οποίο δεν είναι σε δέκα χρόνια ή σε εκατό χρόνια – αλλά είναι χιλιετές. Και αυτή η στάση δεν είναι για να βάλουμε τέλος σε αυτή την δημιουργική ιστορία, αλλά είναι ένα κοίταγμα σε ένα σύνολο ατόμων και κοινοτήτων, περασμένων κοινών θλίψεων και χαρών, σταυρώσεων και αναστάσεων, πτώσεων και αναβάσεων, παθημάτων και επιτυχιών… Και αυτή η εποπτευόμενη εμπειρία πρέπει να καρποφορήσει με ερέθισμα για συνέχιση της νέας διάρκειας του χρόνου…
Αλλιώς, «η ιερά ιστορία της Εκκλησίας είναι πολύ πλούσια με φωτεινά παραδείγματα, όπως σε σχέση ξεχωριστά πρόσωπα, έτσι και σε σχέση με πνευματικά κέντρα, τα οποία με το έργο τους, άφησαν ιδιαίτερο σημάδι σε ένα χρονικό διάστημα, και ακόμα σε μια ολόκληρη εποχή»[1]. Και εδώ, στην Μπίγκορσκι, και ο ναός και τα κτίρια, και οι εικόνες και οι τοιχογραφίες, και ο πωρόλιθος και τα ξυλόγλυπτα, και το κελάρυσμα των ανεξάντλητων βρυσών, λες και όλα είναι μια δοξολογία σε ίδια φωνή και με ίδιο μήνυμα! Αυτός ο χιλιετής εορταζόμενος, στον οποίο σήμερα όπως και όλο αυτό το 2020 έτος Κυρίου αποδίδουμε τιμή, ευγνωμοσύνη και ιδιαίτερη προσοχή, είναι ακριβώς αυτό: ένα σύνολο τόπου και προσωπικοτήτων. Η Μπίγκορσκι υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει για τον πιστό λαό, όπως και ο πιστός λαός υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει για αυτό το ευλογημένο τόπο. Η Μπίγκορσκι, από μόνη της, είναι αδιάσπαστος ιστός έργων και ενεργούντων, αφιερωμένων φιλόθεων, οι οποίοι δημιουργούσαν και δημιουργούν ιερή ιστορία – ιστορία της σωτηρίας. Και αυτή η δράση είναι πλήρης με την χάρη του Αγίου Πνεύματος και για αυτό είναι καταγεγραμμένη με άσβηστα γράμματα και στην μνήμη των ανθρώπων, αλλά και στις σελίδες της ιστορίας, και στην εκκλησιαστική και στην εθνική. Επειδή, άλλωστε, μόνο η ζωή και το έργο που είναι αποτέλεσμα της σταθερής πίστης και της παραδεδομένης αγάπης προς τον Χριστό Αναστάντα και προς την Εκκλησία Του, που πράττονται στο όνομα του Θεού – αφήνουν σημάδι, υποκινούν αλλαγή, δημιουργούν πνευματικότητα, αναγνωρίζονται ως αληθινό σύστημα των αξιών που πρέπει να ακολουθείται και να βιώνεται.
Τα μοναστήρια και ο μοναχισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την ιερή ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας και στην ζωή των ορθοδόξων χριστιανών. Δεν είναι τυχαίο και χωρίς νόημα η ομολογία ενός σύγχρονου αγιορείτικου γέροντος ότι: «ο μοναχός είναι η ελπίδα του ανθρώπου, επειδή είναι σημείο και μάρτυρας της Βασιλείας του Θεού»[2]. Και εμείς, σε αυτό τον πνευματικό χώρο της πατρίδος μας, είμαστε μάρτυρες για την αλήθεια ότι οι μοναχοί είναι η ελπίδα του ανθρώπου, επειδή οι μοναχοί στα μοναστήρια μας, και στο παρελθόν και στο παρών, είναι την κινητήρια δύναμη της πνευματικής αναγεννήσεως του λαού μας, συνεπείς φύλακες και ομολογητές του αυθεντικού πνεύματος της παράδοσης της χριστιανικής μας πίστεως.
Ο μοναχισμός δεν είναι κοινότητα ή σύστημα έξω της εκκλησιαστικής ενώτητος, αλλά ουσιαστικό μέρος του σώματος της Εκκλησίας. «Ο μοναχισμός είναι το κυκλοφορικό σύστημα της Εκκλησίας», «το άλλο εγώ της Εκκλησίας», όπως λένε οι εκκλησιαστική Πατέρες. Έχοντας υπόψη αυτό, αλλά και την πραγματικότητα, δηλαδή τα επιχειρήματα της εκκλησιαστικής εμπειρίας, θα επισημάνουμε πως τα μοναστήρια, παρά που είναι χτισμένα να είναι πνευματικά οχυρά έξω του κόσμου, αυτά, ουσιαστικά είναι λιμάνια της προσευχής για τον κόσμο. «Ο μοναχός την ασκητική του ζωή την περνάει στην προσευχή για όλους τους ανθρώπους, φέρνοντας στους ώμους του, εκτός από τον δικό του, και τον σταυρό της όλης ανθρωπότητας. Ο αληθινός μοναχός ποτέ δεν μπορεί να στερηθεί την αγάπη. Αν και απομακρυσμένος, στην ησυχία του κελιού του, ωστόσο γίνεται τόσο κοντινός σε κάθε άνθρωπο, που ακόμα και μόνο η παρουσία του φωτίζει τις ζωές των πολλών»[3]. Και όλο αυτό στο όνομα του πρωταρχικού σκοπού της μοναχικής ζωής – την αγάπη, η οποία κατά τα λόγια του αγίου Ισαάκ του Σύρου, σημαίνει «καύση της καρδίας για όλη την δημιουργία»[4].
Αγαπημένα τέκνα της Εκκλησίας μας,
Η Μπίγκορσκι είναι ο νικητής μας του χρόνου και των αιώνων, είναι το καύχημά μας που διαρκεί, από την αγάπη προς αυτή και από την αγάπη από αυτή, βλάστησε σε ανεξάντλητη πηγή, σε πνευματικό μας μεγαλείο και ο καλύτερός μας εκκλησιαστικός εκπρόσωπος. Εάν μόνο για μια στιγμή επιστρέψουμε στα ιστορικά γεγονότα του ια΄ αιώνα μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει ούτε μια εποχή στην οποία αυτό το πνευματικό κέντρο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, δεν είναι παρών και ενεργό στην προσφορά του. Με αυτό δικαιολογείται το συμπέρασμα πως ήδη από την ίδρυση του μοναστηριού σαν να είναι ευλογημένο να γίνει κάτι μεγάλο και σημαντικό. Και αυτό διαπνέεται και αποδεικνύεται στην πράξη και μέχρι τις ημέρες μας. Στο παρελθόν το μοναστήρι πέρασε πολλές δοκιμασίες, αποκτούσε και δόξα, αλλά και πτώσεις˙ καταστροφές και ερημώσεις, περικυκλώθηκε και ληστεύτηκε, φτώχαινε και έμεινε χωρίς μοναχισμό…Όμως, και σε αυτά, όπως και στα ένδοξά του χρόνια, αυτό το μοναστικό κέντρο ήταν σπίθα της ελπίδας για τον ορθόδοξο λαό μας σε πολλά επίπεδα – και πολιτιστικό, και πολιτικό, και οικονομικό, και πριν από όλα, πνευματικό. ‘Όπως είναι και σήμερα και, πρώτα ο Θεός, να είναι και αύριο και μέχρι το τέλος των αιώνων.
Αγαπημένοι φίλοι της Μονής Μπίγκορσκι,
Η ύπαρξη της Μπίγκορσκι άρχισε με θαύμα, και αυτό το θαύμα συνέχισε να διαρκεί και να διαρκεί μέχρι σήμερα. Εξάλλου, όλη η ύπαρξη της Μπίγκορσκι είναι ένα συνεχές θαύμα: όχι με την έννοια του κάτι ασυνήθιστου, του κάτι έξοχου και έξω των ορίων του χρόνου και της φύσεως, αλλά κατανοώντας το στο ορθόδοξό του νόημα – ως δημιουργία. Η Μπίγκορσκι όσο υπάρχει – δημιουργεί, θαυματουργεί έργα προς δόξαν Θεού και για το καλό και την σωτηρία του λαού μας˙ δημιουργεί, ώμο με ώμο με τους συνεργάτες της, στο πνευματικό χώρο της πατρίδας – την ζώσα Εκκλησία. Αλλά δημιουργεί όχι μόνο στην πνευματικότητα, αλλά και στην τέχνη, γλώσσα, λογοτεχνία, αρχιτεκτονική…, και η πρόσφατη έκθεση των αξιών από το σκευοφυλάκιο της Μονής Μπίγκορσκι, με πραγματοποίηση της Ακαδημίας των επιστήμων και των τεχνών της Βόρειας Μακεδονίας και της Μονής, έδειξαν στην πράξη αυτή την υλική δημιουργία.
Η πνευματική, όμως, δημιουργία αναδεικνύεται φανερά και σήμερα, όπως και πολλές φορές μέχρι τώρα, δια της παρουσίας του πολυάριθμου εκκλησιασμένου λαού, ή όπως για αυτή την δημιουργία σε μια περίπτωση ο ηγούμενος της Μπίγκορσκι, περιγράφοντας την πρόκληση του κάθε μαυροφόρου της Μπίγκορσκι, είπε: «Η αποστολή του μπιγκορικού μοναχού είναι – να προσφέρει ως δώρο στον Θεό πλήθος μετανοημένο λαό, πολυάριθμους ακολούθους, εκμαθημένους και στερεωμένους στο έργο του Χριστού. Πάνω στην καρδιά του είναι καταγραμμένος ο σκοπός του μοναχισμού – να κλαίει, να προσεύχεται και να αγαπά όπως ο Χριστός, και για τον Χριστό, μακριά από την άνεση και τις δυνατότητες του κόσμου τούτου»[5].
Εάν σε κάποιον δεν είναι αρκετά σαφές το έργο της Μπίγκορσκι, τότε αρκεί να κοιταχτούν τα τελευταία 25 χρόνια, και θα γίνει σαφής η σημασία και ο ρόλος του πνευματικού και πολιτιστικού αυτού κέντρου δια της εκκλησιαστικής και της εθνικής ιστορίας σε αυτές τις περιοχές, και ευρύτερα. Επειδή τις τελευταίες δύο και μισή δεκαετίες, εάν τις συγκρίνουμε με τις ιστορικές εποχές του παρελθόντος, από αυτό το ένδοξο έτος 1020 μέχρι σήμερα, είναι καθρέφτης στον οποίο καθρεφτίζεται ολόκληρο το χιλιετές παρελθόν. Άλλωστε, αφού οι σύγχρονες κινητήριες δυνάμεις και κάτοικοι της Μπίγκορσκι δημιουργούν τόσα και τέτοια έργα, όμοια και εμπνευσμένα από αυτούς που το μάτι δεν τους είδε, αυτί δεν τους άκουσε, ούτε στον νου του άνθρωπο ήρθαν[6], τότε πώς είναι το παρελθόν; Αναμφίβολα, δεν μπορεί το παρών να είναι καλό, εφόσον δεν είχε ενωθεί και δεν έχει συνεχίσει το καλό παρελθόν. Αν και, να μην είναι αιτία υπερηφάνειας αλλά για ακόμα πιο μεγάλη ευγνωμοσύνη προς δόξαν Θεού[7], αυτό το τελευταίο, σε αυτές τις σχεδόν λιγότερο από τρεις δεκαετίες, είναι η μεγαλύτερη εμβέλεια, και με πνευματική και με υλική έννοια, στην χιλιετή της ιστορία.
Έτσι, στην Μπίγκορσκι, στον θεοφιλέστατο ηγούμενό της, Επίσκοπο Αντανίας κ. Παρθένιο, και στην αδελφότητα, μαζί με τις πανσεβάσμιες και αφιερωμένες μοναχές από τα μετόχια, δεν μπορούμε να μην τους αναγνωρίσουμε και να μην επαινέσουμε τον μέχρι τώρα αγώνα για την σωτηρία των πολλών ατόμων, αγώνα τεκμηριωμένο με πολλές δυνάμεις και με πολλές προσπάθειες, και για την πληρότητα της Αγίας μας Εκκλησίας, όπως και για όλη την Ορθοδοξία. Στην ζωή αυτών των ρασοφόρων, στην αποστολή τους, δεν μπορεί να μην αναγνωριστεί η κλήση του Χριστού για μαρτυρία της σώζουσας αλήθειας, απευθυνόμενη προς τους αποστόλους, και δι’ αυτών προς όλους τους ακολουθούντες του Υιού του Θεού: να είστε το άλας της γής και το φως του κόσμου[8], και εάν σε κάποιον κάτι πράττετε – να το πράττετε για τον Κύριο[9].
Εσείς, θεοφιλέστατε ηγούμενε και οσιώτατοι πατέρες, βοηθήσατε και βοηθάτε πολλούς κοπιώντες και πεφορτισμένοι από το βάρος της καθημερινότητας, από το άγχος και την αβεβαιότητα, εδώ, στην Μπίγκορσκι, και μέχρι όπου μπορέσατε – απλώσατε το χέρι, δεχθήκατε στις αγκαλιές της πνευματικής φροντίδας, παίρνοντας πάνω σας εισαγγελικό αγώνα, που αποτελείται από συνεχή θυσία και ακούραστα μαρτυρία της πίστεως στον Τριαδικό Θεό. Στους σύγχρονους αιχμάλωτους της ψεύτικης ελευθερίας και της αμαρτίας, γνωστοποιήσατε και πείσατε στην αληθινή ελευθερία, που πραγματοποιείται εν Χριστώ, επειδή: «Εάν δεχθεί την πραγματοποίηση της προσωπικής του ελευθερίας εν Χριστώ, τότε ο άνθρωπος βιώνει την χαρά και την πληρότητα της ανθρώπινης ζωής»[10].
Και η αγάπη είναι αυτή που μαρτυρεί δυνατά για σας, τους κατοίκους αυτού του ουρανο-γήινου νησιού, και για όλους που από αγάπη ήρθαν και στην αγάπη έμεναν˙ μαρτυρεί για την Μπίγκορσκι, από τις αρχές της μέχρι σήμερα. Ο πνευματικός τοίχος αυτού του πνευματικού οχυρού, αυτής της πόλεως πάνω στο όρος[11], είναι κτισμένη από αυτή την αγάπη. Και για αυτό είναι γνωστή και δεκτική, κατά τα λόγια του Χριστού: «Εν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε…»[12], «εάν… μενεῖτε ἐν τῇ ἀγάπῃ μου»[13]. Για αυτό ακαταμάχητος είναι αυτό το οχυρό, και όποιος και να το πλησιάσει με φιλότιμο, θα νικηθεί και θα είναι δεκτός, και αυτός με κακή πρόθεση θα ντροπιαστεί από αυτή την τόσο δυνατή μαρτυρία της αγάπης.
Έτσι, εάν εμείς σιωπήσουμε, θα μιλήσουν και θα μαρτυρήσουν τα χιλιάδες τέκνα, παρόντες σχεδόν σε κάθε ναό της Αγία μας τοπικής Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως και οι προστατευόμενοι της Μονής, οι τωρινοί και αυτοί που πέρασαν τον δρόμο της αλλαγής του νου, που καλώς αγωνίστηκαν εναντίον τον πνευματικό εχθρό και τον νίκησαν[14]. Αυτοί που κάποτε ήταν στο σκοτάδι, και τώρα είναι φως εν Κυρίου και ζουν ως τέκνα του φωτός[15], θα μαρτυρήσουν αυτή την αγάπη και αυτή την καλοσύνη που «πλησιάζει τον άνθρωπο προς τον Χριστό τον Θεό, τον κτίζει, μεταμορφώνει και αγιάζει»[16]. Ξεχωρίσαμε την άσκηση της αγάπης, το πιο σημαντικό τμήμα της αποστολής της μπιγκορικής αδελφότητας, αλλά και όχι το μόνο. Θα χρειαστεί ακόμα πολύς χρόνος και χώρος για να μιλήσουμε και για τα άλλα έργα, των οποίων παρονομαστής είναι πάλι η αγάπη, για αυτό που η Μπίγκορσκι είναι ένας από τους πρωτοπόρους στην ανακαίνηση του σύγχρονου μοναχισμού στην Βόρεια Μακεδονία – όπου αυτός ο εισαγγελικός αγώνας καθιερωνόταν αργά και σίγουρα, και για αυτό το μοναστήρι είναι το μεγαλύτερό μας πνευματικό κέντρο, είναι κτίσμα που συνεχώς κτίζεται και αυξάνεται, έχοντας ως σύγχρονός του κτήτορα τον προικισμένο με καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική αίσθηση – τον ηγούμενο της Μπίγκορσκι. Επίσης, η Μπίγκορσκι είναι ο πιο γνωστός μάρτυρας της εκκλησιαστικής μας πραγματικότητας και της ετοιμότητάς μας, όπως και επιβεβαίωση του δικαίου μας για εκκλησιαστική αυτοτέλεια μέσα στον Ορθόδοξο κόσμο.
Αλλά γνωρίζουμε πως στην ορθόδοξη ζωή και δημιουργία, τίποτα ούτε αρχίζει ούτε επιτυγχάνεται χωρίς την ευλογία και προσευχητική μεσιτεία προς τον ελεήμονα Θεό για επιτυχία και πρόοδο. Ο αρμόδιος αρχιερέας αυτής της θεοσκέπαστης επαρχίας, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δέβρων και Κιτσέβου κ. Τιμόθεος, σε αυτά τα τελευταία 25 χρόνια από αυτή την χιλιετηρίδα, φυσικά και προηγουμένως που διαχειρίζεται την επαρχία Δέβρων και Κιτσέβου, με την πολλαπλή του υποστήριξη και με τις πατρικές του συμβουλές, συνυφασμένες από την δυνατή του φιλογένια και τον φιλομοναχισμό, συνέβαλε το μοναστήρι να γίνει αυτό που είναι σήμερα – αληθινός πνευματικός οχυρός και δυνατός στύλος της Αγίας μας Αρχιεπισκοπή Αχρίδως, ανακαινισμένη στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας.
Αγαπημένοι,
Είμαστε συγκεντρωμένοι εδώ για να δώσουμε τιμή και να μνημονεύσουμε όλους εκείνους που διακονούσαν τον Θεό εδώ και ήξεραν πόσο «μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν»[17], όπως και τους παρόντες, ουσιαστικά όλους που εντοίχισαν τον εαυτό τους στην χιλιετή ιστορία της Μονής Μπίγκορσκι και να θελήσουμε πολλά χρόνια ακόμα ιστορίας, πολλές αιώνες ακόμα ύπαρξης, χιλιετίες ακόμα θαυματουργίας και δημιουργίας προς δόξαν Θεού.
Θεοφιλέστατε ηγούμενε, μαζί με τον μοναχισμό γύρω σας,
Προσευχητικά σας ευχόμαστε, ο Κύριος να σας χαρίσει γερή υγεία, πολλές δυνάμεις, σοφία και σύνεση, για να συνεχίσετε να γράφετε το μέλλον της Μονής Μπίγκορσκι. Αγωνίζεστε για το έργο σας να είναι θεάρεστο, και όπου θα σταματήσετε εσείς, να συνεχίσουν αυτοί που θα έρθουν μετά από σας, για να διακονούν τον Θεό, τον ορθόδοξο λαό μας, της Αρχιεπισκοπής Αχρίδως και όλους όσοι σέβονται την Μονή Μπίγκορσκι. Όπως κληρονομήσατε μεγάλα και ένδοξα έργα, καλή βάση και φωτισμένη εμπειρία, αφήστε και εσείς τέτοια έργα για το μέλλον, για αυτή την μεγαλοπρέπεια να συνεχίσει στους αιώνες.
O Θεός να ευλογεί και να πληθαίνει το έργο της αυτής χιλιετή μας Μονής, για το καλό του ευσεβή λαού μας και της Αρχιεπισκοπής μας Αχρίδως – Εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας! Να παρακαλούμε τον Κύριο και τον προστάτη της Ιεράς Μονής Μπίγκορσκι, τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή, να πολλαπλασιάζονται τα χρόνια και οι αιώνες της, μαζί με την Εκκλησία μας και το κράτος μας! – Αμήν!
[1] Prezviter Boban Mitevski, „Bigorski Manastir – vozobnovitel na duhovnichkoto predanie vo ponovata istorija na Ohridskata Arhiepiskopija“, 20 godini vozobnoveno monashtvo, Sveshtena Bigorska obitel, ,,Sveti Jovan Krstitel“, 2015, 271.
[2] Arhimandrit Georgij Kapsanis, “Evangelsko monashtvo”, ,Vreme pokajanja i vreme otpadije, razgovori sa savremenim svetogorskim starcima, Beograd 2003,11.
[3] „Bigorski manastir – vozobnovitel na duhovnichkoto predanie…,ππ. έργο, 273.
[4] Arhimandrit Hristodul Kutlumushki, “Monashtvo i kultura”, ,Svetogorci obezbozenom svetu, Beograd 2006, 296.
[5] 20 χρόνια ανακαινισμένου μοναχισμού, Ιερά Μονή Μπίγκορσκι «Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής», 2015, 11.
[6] Συγκ. Α΄ Κορ. 2,9.
[7] Β΄ Κορ. 4,5.
[8] Συγκ. Μτθ. 5,13 και 14.
[9] Συγκ. Μτθ. 25,40.
[10] Episkop Jovan (Purich), ,,Najteze je nachi meru u zivotu“, http://www.spc.rs/sr/episkop_jovan_puric_najteze_je_naci_meru_u_zivotu, 10,10.2020.
[11] Συγκ. Μτθ. 5,14.
[12] Ιω. 13,35.
[13] Ιω. 15,10.
[14] Συγκ. Β΄ Τιμ. 4,7.
[15] Συγκ. Εφεσ. 5, 8-9.
[16] Отац Јустин Поповић, Тумчење посланице Ефесцима светог апостола Павла, Београд 1983, 123.
[17] Συγκ. Πράξεις 20, 35.
