Λόγος του Πανοσιολογιοτάτου Αρχιμ. Παρθενίου επί της μνήμης των Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου
Σήμερα, αγαπητοί μου, ακούσαμε από το Ιερό Ευαγγέλιο πώς ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός συμβουλεύει τους αποστόλους, και μέσω αυτών, όλους μας, λέγοντας: οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς (Μθ. ε΄,16) Τι λοιπόν μας διδάσκει ο Σωτήρας; Αυτός καλεί τους Χριστιανούς να κάνουν έργα του Θείου φωτός και μέσω αυτού να μαρτυρήσουν στη γη τον Πατέρα μας, ο οποίος είναι στους ουρανούς. Διότι μόνο κάνοντας καλά έργα, μόνο μέσω των έργων του φωτός, η ζωή μας γίνεται κήρυγμα για τον Πατέρα της αγάπης και του φωτός. Ένας από τους πιο συνηθισμένους καθοριστικούς παράγοντες για τον Θεό είναι το φως. Ὁ Θεὸς φῶς ἐστιν (Α΄ Ιω. α΄5). Στο εξαποστειλάριο του Όρθρου της Πεντηκοστής ψέλνουμε: «Φῶς ὁ Πατήρ, φῶς ὁ Λόγος, φῶς καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα…». Και εμείς; Μπορούμε λοιπόν και εμείς να ονομαστούμε φως; Φυσικά, με κανένα τρόπο. Ωστόσο, όσο περισσότερο πλησιάζουμε στο φως της αγάπης του Θεού, παραδίδοντας τον εαυτό μας απολύτως σε Εκείνο και προσπαθώντας στον αγώνα των έργων της αγάπης, τότε αναμφιβόλως και εμείς θα φωτιζόμαστε από το φως Του, θα είμαστε σε θέση να ονομαστούμε μαθητές, φορείς του Φωτός, οι οποίοι θα το διαδίδουν σ’ αυτόν τον σκοτισμένο από την αμαρτία κόσμο.
Σήμερα γιορτάζουμε την μνήμη των δύο ισαποστόλων, οι οποίοι έλαμψαν με αυτό το Θεϊκό φως μέσα τους σλαβικούς λαούς και έγιναν για μας φώτα ανέσπερα, οι οποίοι θα λάμπουν ανάμεσα στα έθνη κατά τη διάρκεια του κόσμου. Αυτοί είναι οι δύο άξιοι μαθητές του Χριστού – του Φωτός και της Αγάπης – οι άγιοι Πατέρες υμών ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος. Από τους βίους τους μαθαίνουμε αρκετά πράγματα γι’ αυτούς. Προέρχονταν από ένα ευγενή γένος, η διαπαιδαγώγησή τους ήταν ιδιαιτέρως ευσεβής – οι φιλόθεοι γονείς τους από τη μικρή ηλικία τους διαπαιδαγωγήσαν στη χριστιανική πίστη. Η μόρφωσή τους ήταν η μεγαλύτερη εκείνη την εποχή. Αυτοί όμως δεν ήθελαν να οικοδομήσουν κοσμική δόξα, αλλά αγαπήσαν κάτι άλλο, πολύ πιο υψηλό. Ο Άγιος Μεθόδιος διακρίθηκε με τις βαθιές του γνώσεις στον τομέα του δικαίου και των στρατιωτικών δεξιοτήτων. Ήταν τόσο καλός δικηγόρος, έτσι ώστε διορίστηκε από τις βυζαντινές αρχές ως διευθυντής μιας από τις σλαβικές περιοχές. Αλλά η κοσμική εξουσία και οι ευκαιρίες δεν προσέλκυσαν την φιλόχριστη καρδιά του. Μετά από λίγο πήγε μοναχός στη Μονή Πολύχρονο στο όρος Όλυμπο Βιθυνίας, όπου αργότερα έγινε και ηγούμενος, απορρίπτοντας νωρίτερα το αρχιερατικό αξίωμα. Ο δε αδελφός του Κωνσταντίνος ήταν άνθρωπος του λόγου – φιλόσοφος και βιβλιοθηκάριος της μεγάλης πατριάρχης Βιβλιοθήκης στην Αγία Σοφία. Όταν οι βασιλικοί ευγενείς ήθελαν να τον παντρέψουν, εκείνος τους σοφώς απάντησε: «Εγώ είμαι ήδη παντρεμένος με την άνωθεν φιλοσοφία, με τη Σοφία, με το Λόγο του Θεού.» Και αυτός ομοίως ως ο αδελφός του, ποθούσε να γίνει μοναχός. Εγκατέλειψε τα πάντα γήινα, δεν ήθελε να οικοδομήσει σταδιοδρομία εδώ στη γη. Απλώς γνώριζε ότι όλα εδώ είναι παροδικά και μόνο ο Χριστός είναι αιώνιος. Γι’ αυτό ζήλευε να αποκτήσει τη διδασκαλία Του, φρόντισε για τη σωτηρία της ψυχής του και ασκητεύοντας για αυτό το σκοπό, έσωσε και σώζει πολλές άλλες ψυχές. Υπάρχει ένα ενδιαφέρον γεγονός από το βίο του, όταν ήταν ακόμη παιδί. Εκείνη την εποχή τα παιδιά των πλουσίων γονιών διασκέδαζαν με κυνήγι με γεράκια. Σε ένα τέτοιο κυνήγι, μέσω της Θείας πρόνοιας, έπνευσε ένας ισχυρός άνεμος και έβγαλε το γεράκι του μικρού Κωνσταντίνου. Για δύο ημέρες το παιδί θρηνούσε και έκλαιγε και τίποτα δεν έτρωγε. Ανατεθραμμένο ώμος από τους γονείς του στη σοφία του Χριστού, αυτό σκέφτηκε για τη ματαιότητα αυτής της ζωής και είπε στον εαυτό του: «Άρα τέτοια είναι αυτή η ζωή, έτσι ώστε αντί χαρά, να έχει σε αυτό θλίψη; Απ’ αυτήν την ημέρα θα πάω από άλλο δρόμο, καλύτερο απ’ αυτό, και δεν θα σκορπίζω τις ημέρες μου στην ταραχή αυτής της ζωής.» Και έτσι, αυτός πραγματικά πέρασε όλη τη ζωή του σε κοινωνία με τον Χριστό. Δεν βεβηλώθηκε από τίποτα ακόμη και στη βασιλική αυλή, αλλά το βλέμμα του ήταν στραμμένο στην ουράνια φιλοσοφία. Αργότερα, όπως όλοι ξέρουμε, αυτός και ο αδελφός του είχαν σταλθεί από το μεγάλο και άγιο Πατριάρχη Φώτιο Κωνσταντινουπόλεως και από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ, σαν πρόβατα ανάμεσα σε λύκους, μεταξύ των προγόνων μας, των Σλάβων, οι οποίοι την εποχή εκείνη ήταν απολίτιστοι, άγριοι, άπλαστοι. Διότι χωρίς την επιστήμη του Ευαγγελίου, δίχως Εκείνος που ήρθε για να αναδημιουργήσει τον κόσμο παραμορφωμένο από την αμαρτία, οι άνθρωποι πραγματικά είναι σαν άπλαστοι, χωρίς σχήμα, δεν έχουν μορφή του εσωτερικού ανθρώπου. Ακριβώς γι’ αυτό, οι Άγιοι Ισαπόστολοί μας, αυτοί οι ανέσπεροι φάροι του πνευματικού πολιτισμού και της γραφής μας, την επιστήμη γενικότερα την κάλεσαν μόρφωση (στα Σλαβικά ’образование‘, που περιέχει τη ρίζα «πρόσωπο»). Συνεπώς, μορφωμένος άνθρωπος είναι αυτός που έχει την μορφή, την εικόνα του Λόγου του Θεού εντός του. Επομένως, ήταν κατάλληλο, μετά από το δύσκολο έργο της εύρεσης του Γλαγολιτικού αλφαβήτου, οι πρώτες λέξεις που μετάφρασαν από το Ιερό Ευαγγέλιο να είναι: Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος (Ιω. α΄1). Έδειξαν στον κόσμο και σε όλη τη ανθρωπότητα ότι πραγματικά μορφωμένος άνθρωπος είναι μόνο αυτός που έχει αποδεχθεί το Ευαγγέλιο για δική του ζωή, ο οποίος τη ξέρει και ζει σύμφωνα με τη Θεία αποκάλυψη. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι όντως εικόνα και ομοίωση του Θεού.
Πράγματι, οι πρώτες σελίδες της Αγίας Γραφής μας λέγουν ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού (Γένεση, α΄26), αλλά η αμαρτία έχει σπάσει αυτή τη αρχική συγγένεια του ανθρώπου με τον Θεό. Η εικόνα του Θεού έχει σκοτεινιαστεί στον άνθρωπο, ενώ η ομοίωσή του με τον Θεό ήταν εντελώς σπασμένη. Για να αποκαταστήσουμε τη θεία ομοίωση, πρέπει να μορφωθούμε με σωστό τρόπο, σύμφωνα με τα λόγια του μεγάλου αποστόλου Παύλου: ἐνδύσασθαι τὸν καινὸν ἄνθρωπον τὸν κατὰ Θεὸν κτισθέντα ἐν δικαιοσύνῃ καὶ ὁσιότητι τῆς ἀληθείας (Εφεσ. δ΄24), όπως θέλει ο Σωτήρ υμών Χριστός, ο οποίος ήρθε να αναδημιουργήσει και να σώσει τον άνθρωπο.
Ιδού, τί σκοτάδι είναι ο κόσμος χωρίς το Φως – ο Χριστός! Πόσο αμόρφωτος είναι ο άνθρωπος, αν και έχει αποκτήσει πολλές επιστήμες, έστω κατέχει δεκάδες ακαδημαϊκά πτυχία, με τους υψηλοτέρους βαθμούς – όλα αυτά θα είναι απλώς χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον (1. Κοр. αγ΄1), αν, πάνω απ’ όλα, δεν γνωρίσει την αληθινή Θεία αποκάλυψη, την μόνη θεόθεν πίστη: τον αιώνιο Πατέρα και απ’ Αυτόν σταλμένο συναιώνιο Υιό και το ομοούσιο Άγιο Πνεύμα, που προέρχεται από τον Πατέρα…
Ας προσευχόμαστε στους Πρωτοδιδασκάλους μας, στους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, οι οποίοι στη ζωή τους έλαβαν το φως του Χριστού και φώτισαν μ’ αυτό σχεδόν όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής. Ήταν ισχυροί στην πίστη, γίγαντες του πνεύματος! «Ποιος, λοιπόν, θα μπορέσει να σας εκφράσει αξιόλογο έπαινο;» – ρωτάει με έκπληξη ο μαθητής τους, ο Άγιος Κλήμης Αχρίδος. «Αφού περάσατε όλη τη υπουράνια γη στα πόδια σας, εσείς αγιάσατε ολόκληρο τον κόσμο». Εξάλλου, όλοι εμείς είμαστε καλούμενοι να είμαστε φορείς του Θεϊκού Φωτός. Το έργο των Αγίων Αδελφών δεν είναι κάτι που συνέβη και τελείωσε στην ιστορία. Βλέποντας τη πνευματική αμορφωσιά μέσα μας και γύρω μας, πρέπει και εμείς, διά της προσευχής, της θεωρίας και των πράξεων της αγάπης, να συνεχίσουμε τον άθλο τους για τη εν Θεώ μόρφωση των ψυχών μας, και μέσω αυτού – και των ψυχών του πλησίου.
Ας οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος μας βοηθήσουν να αναβαθμιζόμαστε στην πίστη και στο Ιερό Ευαγγέλιο του Χριστού. Ας μας βοηθήσουν να οικοδομήσουμε αυτό το ναό, και να στείλουν ουράνια ευλογία στους κτήτορές μας – στη ευσεβή οικογένεια Dzhikovski που είναι εδώ ανάμεσά μας. Και πέρυσι, όταν τελέσαμε την πρώτη Θεία Λειτουργία εδώ, είπα, και τώρα επαναλαμβάνω: μολονότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι από τους πλούσιους και τους πλουσιότερους στη χώρα μας, όμως, με μεγάλη πίστη και αγάπη προσπαθούν να κτίσουν αυτό το ναό των Αγίων Ισαποστόλων μας. Το έργο τους ας είναι παράδειγμα για όλους μας!
