Me ftesë të mëparshme nga organizatorët e shquar – Fondacioni Konrad Adenauer (KAS) dhe Qendra për Studime Evropiane Wilfried Martens – Manastiri i Shën Gjon Pagëzorit – Bigorski mori pjesë në konferencën ndërkombëtare me temë: Diplomacia fetare midis Lindjes dhe Perëndimit: Roli i fesë në proceset bashkëkohore evropiane, e cila u mbajt nga 9 deri më 12 korrik në ishullin e Sirosit, Greqi. Përfaqësues i Manastirit ishte vëllai ynë, Atë Kiril Delovski, i cili, me bekimin e atit të tij shpirtëror, Shkëlqesisë së Tij, Ipeshkvit të Antanisë z. Partenij, udhëtoi drejt Greqisë për të sjellë zërin e manastirit në këtë mbledhje të rëndësishme ndërkristiane.
Konferenca u zhvillua në frymën e përvjetorit të 1700-të të Sinodit të Parë Ekumenik në Nikea – një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme për të gjithë historinë e krishterimit dhe ndërgjegjen kishtare, sidomos në kontekstin e sfidave moderne që përballet feja në Evropë.
Atë Kiril Delovski mbajti një fjalim në sesionin e tretë tematik me titull: Qëndrimi i Kishave ndaj çështjeve sociale bashkëkohore, ku ai foli mbi temën: Një përgjigje ortodokse për epokën dixhitale dhe sfidat shoqërore-kulturore të kohës, me theks të veçantë mbi sfidat që sjell zhvillimi i shpejtë i të ashtuquajturës inteligjencë artificiale (AI), sistemet dixhitale të bazuara në të dhëna, modelet e mëdha gjuhësore (LLM), bioinxhinieria, transhumanizmi dhe format e reja të ekzistencës virtuale. Para të pranishmëve, ai parashtroi pyetjen: “Si mund të mbetet njeriu person në një botë të algoritmeve dhe avatarëve?” dhe, duke përcjellë mendimet e atit të tij shpirtëror, Ipeshkvit Partenij, theksoi se prirjet moderne dixhitale shpesh tentojnë ta reduktojnë njeriun në “përdorues”, “profil” ose “grumbull të dhënash”, duke shkatërruar kështu plotësinë e tij ontologjike. Përballë këtyre modeleve reduktuese, Kisha dëshmon për njeriun si ikonë e Perëndisë, i krijuar për bashkësi, për pjesëmarrje në Hyjninë dhe për shndërrim – jo si projekt teknologjik, por si krijesë e thirrur drejt hyjnizimit (theosis).
Në vijim, ai vuri theks të posaçëm mbi antropologjinë ortodokse të bazuar në Mishërimin e Krishtit, sipas së cilës trupi i njeriut nuk është bartës informacioni, por qendër e shpëtimit. Kjo mister është e rrezikuar në një epokë që e ndan trupin nga përvoja dhe jetën liturgjike nga prania personale. “Pa trup nuk ka person; pa praninë nuk ka Eukaristi; dhe pa Eukaristi – nuk ka bashkësi të vërtetë,” theksoi ai. Ai gjithashtu përmendi nevojën për një asketizëm të ripërtërirë – jo në kuptimin e tërheqjes nga bota, por si shndërrim i jetës së përditshme: agjërim jo vetëm nga ushqimi, por edhe nga zhurma, nga ekranet dhe nga hiper-stimulimi dixhital. “Edhe në këtë epokë të re, Kisha ka çka të ofrojë – heshtje të brendshme, lutje, prani personale dhe marrëdhënie autentike.”
Duke folur edhe për çështje si migrimi, varfëria, polarizimi politik dhe sekularizimi, atë Kiril theksoi nevojën për rikthimin e së shenjtës dhe të perëndishmes në jetën publike, përmes kulturës liturgjike, arsimimit shpirtëror dhe mëshirës shoqërore të Kishës. Teknologjia, tha ai, nuk është as e mirë, as e keqe në vetvete, por duhet të mbetet shërbëtore e njeriut, e jo idhull i tij. Në përfundim të ligjëratës, ai bëri thirrje për gjykim shpirtëror si një formë e re asketike për kohën dixhitale – aftësinë për të dalluar të dobishmen nga shkatërrimtarja, për të ruajtur personalitetin dhe praninë, dhe për të mbrojtur misterin e dinjitetit njerëzor.
Karakteri ndërkombëtar i konferencës u thellua më tej nga prania e shumë përfaqësuesve të shquar nga bota ortodokse dhe katolike, nga akademia dhe institucionet evropiane. Ndër ta ishin:
-
Fortlumturia e Tij, Mitropoliti Dorotheos B, Ipeshkëv i Sirosit, Tinosit, Mikonosit dhe ishujve përreth (Greqi)
-
Fortlumturia e Tij Sevastianos Rossolatos, Arqipeshkëv; ish-Arqipeshkëv i Dioqezës Katolike të Athinës; Administrator Apostolik i Dioqezës së Siros dhe Thirës, si dhe i Dioqezës së Kretës (Greqi)
-
Abati Dr. Nikodemus C. Schnabel, O.S.B., Abat i Abacisë së Fjetjes së Shën Marisë në Malin Sion në Jerusalem dhe i manastirit në Tabgha; Drejtor i Institutit të Shoqërisë Görres në Jerusalem; Përfaqësues i Athenaeumit Papnor “Sant’Anselmo” për “Vit akademik teologjik në Jerusalem” (Tokat e Shenjta)
-
Atë Filadelf Kafalis, Protosingel (Zëvendës i Përgjithshëm), Mitropolia e Belgjikës dhe Eksarkati për Holandën dhe Luksemburgun, Patriarkana Ekumenike (Belgjikë)
-
Prof. Dr. Stefanos Athanasiou, Teologji Ortodokse, Universiteti i Mynihut (LMU); Protopresbiter, Mitropolia e Zvicrës, Patriarkana Ekumenike (Zvicër)
-
Atë Kiril Delovski, Manastiri i Shën Gjonit të Bigorit (Maqedonia e Veriut)
-
Prof. Rene Micallef SJ, Profesor, Universiteti Papnor Gregorian (Maltë – Shteti i Vatikanit)
-
Dr. Jakob Ohm, Kryetar i Fondacionit socioMovens për Mësimin Shoqëror Katolik në Evropën Qendrore dhe Lindore; Famullitar në Arqidioqezën e Paderbornit (Gjermani)
-
Stefan von Kempis, Kryeredaktor i redaksisë gjermane në Radio Vatikan (Shteti i Vatikanit)
-
Dr. Konstantinos Mygdalis, Këshilltar i Asamblesë Ndërparlamentare të Ortodoksisë (Greqi)
-
Dr. Lars Hänsel, Drejtor i Departamentit për Evropën dhe Amerikën e Veriut, Fondacioni Konrad Adenauer (Gjermani)
-
Marian Wendt, Drejtor i zyrës së KAS për Greqinë dhe Qipron (Greqi)
-
Dr. Nino Galetti, Drejtor i KAS për Italinë, Maltën dhe Shtetin e Vatikanit (Itali)
-
Dr. Andreja Bogdanovski, Gazetar fetar me specializim në çështjet ortodokse; Divine Diplomacy (Substack) (Maqedonia e Veriut – Britania e Madhe)
-
Dr. Federico Ottavio Reho, Koordinator Strategjik dhe Zyrtar i Lartë Kërkimor, Qendra për Studime Evropiane Wilfried Martens (Belgjikë)
-
Dr. Marco Schrage, Profesor Vizitor, Instituti Papnor i Lartë për Teologji Morale “Alfonsiana” (Shteti i Vatikanit)
-
Atë Pascal Klose, Prift dioqezan, Dioqeza e Trierit; Kandidat për Licencë në Judaistikë dhe Marrëdhënie Hebraiko-Kristiane, Universiteti Gregorian; ish-bursist i KAS (Itali – Gjermani)
-
Goran Trpçevski, Bashkëpunëtor i Përhershëm Shkencor në Asamblenë Ndërparlamentare të Ortodoksisë (Maqedonia e Veriut)
-
Vladimir Stošić, Bashkëpunëtor Kërkimor në Universitetin e Regensburgut; Kandidat për doktoraturë në Universitetin Teknik të Chemnitzit (Gjermani)
-
Eleftherios Petropoulos, Kërkues i Lartë dhe Menaxher Projekti, Fondacioni Konrad Adenauer, Zyra për Greqinë dhe Qipron (Greqi)
-
Panos Tasiopoulos, Udhëheqës i Bashkëpunimit Ndërkombëtar dhe Ngjarjeve, Qendra për Studime Evropiane Wilfried Martens (Belgjikë)
Me këtë pjesëmarrje, Manastiri i Bigorit edhe një herë dha kontributin e vet të përulur në simpoziumet ndërkristiane evropiane, duke dëshmuar dritën e traditës ortodokse përballë sfidave të shoqërisë bashkëkohore evropiane dhe kontekstit kulturor aktual.
