Ѓакон Валериј Духанин
✤✣✤
Оковите на страстите и како да се ослободиме од нив
(I дел)
✤✣✤
Во духовниот живот на секој христијанин постои една јасна, би рекле очигледна задача – искоренување на гревовните страсти. Не можеме и да Му се служиме на Бога, и да бидеме предадени на гревовните навики. Според зборовите на Св. Игнатиј Брјанчанинов „кога страстите ќе завладеат со човекот, тогаш умот лишен од своето владеење, сервилно им служи на себеугодливите и поробувачки страсти, во исполнувањето на нивните лукави, чудни и гревовни потреби“. Односно кај страсниот човек целиот внатрешен свет е заробен во задоволувањето на страстите. Мислите и чувствата на срцето се насочени кон барање на она што ја задоволува гревовната потреба на нашата падната природа. Умот и срцето на таквиот човек се заробени, затворени во оковите на гревот, мислат и го посакуваат само тоа што е грев или влече кон гревот.
Очигледно христијанинот не може да постигне успех во духовниот живот кога се наоѓа под власта на страстите, тие „природни болести на човекот“, кога ги исполнува нивните желби, па дури и не се обидува да се бори со нив. Доколку целата смисла на духовниот живот се состои во тоа да ги оттргнеме умот и срцето од земјата, да ги вознесеме на небото и со целото свое битие да се приопштиме кон Бога, тогаш секоја гревовна навика, пристрасност кон нешто телесно, „го слегуваат умот и срцето од небото и го влечкаат по земја меѓу безбројните гадинки и влекачи на пространото житејско море“. Затоа вистинскиот духовен живот „бара трезвен и строго морален пристап“, бара искоренување на сите гревовни навики, оставање на секаква пристрасност кон земното, бидејќи во спротивно гревовните впечатоци ќе почнат да се пројавуваат во умот и срцето, да ја расејуваат молитвата, да не оддалечуваат од Бога и од спасението.
Страста подлежи на вечни маки и исполнувајќи ја својата гревовна волја веќе ја умртвува душата. Бидејќи таа не Му служи на Бога како на Источник на животот, туку на гревот како на почеток на вечната погибел. Ете зошто неопходен е подвиг преку кој треба да се вратиме од смртта кон животот, да оживееме за Господа, а за да го постигнеме тоа, треба да ја исполнуваме Неговата волја и да ги искоренуваме страстите. Но како да го направиме тоа?
Бидејќи страста сама по себе претставува гревовна навика, прикованост на душата кон лошото дело, од особена важност е овој синџир да се скрши, да се раскине врската. „Секое противење на потребата на страста, ја ослабува страста, постојаното, пак, противење ја уништува“. Колку и да ни го бара страста своето, треба да ѝ откажуваме послушност. Без поткрепа гревовната желба слабее.
Решително противење е можно само тогаш кога душата ја губи наклонетоста кон гревот, се исполнува со омраза кон страста. Кога ние нешто ќе замразиме, се трудиме да се држиме што понастрана од него. „Замразувањето на гревот е знак на вистинско покајание и решеност за водење на добродетелен живот“. „Кога нашата природа повредена од гревот ќе се крене против Евангелското учење, да ја изразиме својата омраза кон природата со отфрлање на желбите и потребите нејзини. Колку порешително е изразена таа омраза, толку порешителна ќе биде победата над гревот и природата со која владее гревот, толку побрзо и успешно ќе биде нашето духовно преуспевање“.
Светителот наведува ваков пример: „Кога некој постојано ги предава своите другари, нему другарите му се непријатели, ќе се оддалечат од него како од предавник којшто им посакува погибел; гревовите отстапуваат од оној што ги исповедува гревовите свои, затоа што гревовите наши се засноваат и крепат на гордоста на нашата падната природа, не трпат разобличување и срам“. Доколку гревовните навики ни станале другари, треба нив постојано да ги исповедаме, да ги разобличуваме преку таинството Покајание. Разобличени, тие ќе отстапат од нас: „Доколку си стекнал навика кон гревовите, почесто исповедај ги и наскоро ќе се ослободиш од ропството гревовно, лесно и радосно ќе Го последуваш Господа Исуса Христа“. За христијанинот тој подвиг треба да биде постојан, бидејќи страстите ќе нѐ вознемируваат до самиот крај на нашиот земен живот.
Треба да се знае и тоа дека иако е неопходен подвигот на христијанинот, сепак не е подвигот оној што го ослободува христијанинот од власта на страстите: него го ослободува десницата на Севишниот, го ослободува благодатта на Светиот Дух. Не ние сами се ослободуваме себеси со своите сили, туку нам победата ни се дава од Бога. Затоа самото делување на христијанинот преку противење на гревовните желби, не е ништо друго туку средство за барање на помош од Бога за искоренување на страстите. Знаејќи ја својата гревовна немоќ, ние треба во молитвата да ја бараме помошта и милоста Божја. Преку молитвата, всушност, ние Му оставаме на Бога да дејствува во нас и Он, доколку е по Негова волја, ќе ги искорени нашите немоќи.
*Цитатите се земени од Аскетски огледи – Игнатиј Брјанчанинов
Продолжува
