(Седумнаесети дел)
Рускиот игумен Даниил (1105 – 1107г.) II дел
Во продолжение го приложуваме и стариот руски текст. Војниците отвориле пат и сите заедно влегле во храмот. Еве што, според раскажувањето, се случило тогаш:
И повелел князь игумену Святаго Савы стати над Гробом с своими чер- ныци и с правоверными попы. Мене же худаго повеле поставити высоко над самыми дверьми Гробными про- тиву великому олтарю, яко дозрети ми лзе бяше в двери Гробныя. Двери же та Гробныя все трои запечатаны бяху, и запечатаны печатию царскою. Латиньстии же попове в велицем олтари стояху. И яко бысть 8 час дне, начаша вечернюю пета на Гробе горе попове правовернии и черноризци и вси ду- ховнии мужи; пустынници мнози ту бяху; латана же в велицем олтари начаша верещити свойскы. И тако поющим им всем, аз ту стояхъ, прилежно зрях ко дверем Гробным. И яко начаша чести паремии тоя суботы Вели- киа, на первых пареми изиде еписколъ с дьяконом на великаго олтаря и приде ко дверем Гробным, и позре въ Гробь сквозе крестецъ дверей техъ, и не узре света в Гробе, и возвратися опять…
И тогда вси людие възопиша съ слезами «Кирие, елеисон!», еже есть «Господи, помилуй». И яко быстъ 9-му часу минувшю и начаша пети песнь проходную «Господеви поим», тогда внезаапу прииде туча мала от встока лиц и ста над верхом непокрытым тоа церкве, и дождь малъ над Гробом Святымъ, и смочи ны добре стоящих на Гробе. И тогда внезаапу восия светь святый во Гробе Святем: изиде блистание страшно и светло из Гроба Господня Святаго. И пришед епископъ с 4-ми дияконы, отверзе двери Гробныя, и взята свещу князя того у Балдвина, и тако вниде въ Гроб, и вожже свещу княжю первее от света того святаго. Изнешсе же из Гроба свещу ту и дата самому князю тому в руце его. И ста князь-ет на месте своемъ, свещю держа с радостию великою.
И от того вси свои свещи въжгохомъ, а от наших свещ вси людие вожгоша свои свещи по всей церкви, друг отъ друга вожгоша свещи.[1]
„Кнезот му нареди на игуменот на Св. Сава да го заземе своето место кај гробот, заедно со монасите и православните свештеници. Мене, бедниот, ме упати на едно високо место, над самите врати на Гробот, пред големиот олтар, за да можам така директно да гледам во вратата на Гробот. Сите три врати беа запечатени со кралскиот печат. Латинските свештеници стоеја кај големиот олтар. Кога дојде 8 – от час од денот, православните свештеници што беа кај Пресветиот Гроб, почнаа, заедно со клирот, монасите и пустиножителите, да ја пеат Вечерната богослужба. А Латините, покрај големиот олтар почнаа да си мрморат на свој начин. И така, додека сите пееја, јас го чував своето место и внимателно гледав во вратата од Гробот. Кога почнаа да ги кажуваат читањата за Велика Сабота, за време на првото читање, латинскиот бискуп заедно со еден ѓакон, пријде до вратите на Гробот, погледна внатре и не здогледувајќи Светлина во Гробот, се врати на своето место… Сите луѓе со солзи во очите викаа: Κύριε ελέησον!’ Што значи ‘Господи помилуј’. На крајот од 9-от час на богослужбата, еден мал облак, кој ненадејно дојде од исток, застана над отворениот свод на храмот. Ситен дожд почна да паѓа над Светиот Гроб и нè изводени сите нас што бевме околу Гробот. И токму во тој миг Светиот Оган ненадејно заблеска во Светиот Гроб, сјаејќи со силна и прекрасна светлина. Тогаш латинскиот бискуп во придружба на четири ѓакони, ја отвори варата на Гробот и влезе внатре со свеќата на кнез Балдуин за таа прва да се запали од Благодатниот Оган. После ова кнезот се врати на своето место, држејќи ја свеќата со голема радост и сите ние си ги палевме своите свеќи од кнезовата, така што пламенот беше пренесен до сите во храмот“.[2]
Ова раскажување на Даниил има навистина прекрасни детали. Така тој детално го објаснува поредокот на Светиот Гроб. На службата началствува игуменот на манастирот Св. Сава кој се наоѓа пред Гробот со останатите православни свештеници. Латините имаат второстепена улога, стојат во позадина близу својот крал. Но, во мигот кога Огнот слегува во Гробот надлежноста на службата ја преземаат Латините кои го изнесуваат Огнот од Гробот за самиот крал Балдуин да го раздели на народот. Целиот Даниилов расказ се одликува со извонредна прецизност и веродостојност.
Уште еден детаљ што треба да се истакне е описот на малиот облак кој се појавил точно над Гробот, над големиот отвор што постоел во куполата. Прво накратко паднала роса која имала очистувачки карактер, а потоа веднаш слегол Светиот Оган. Сето ова можеби звучи неверојатно, меѓутоа и овде Даниил е веродостоен. Историските факти покажуваат дека кога завршила изградбата на храмот од страна на Константин Мономах, најголемиот дел од куполата навистина бил отворен.
Кога Светиот Оган слегол се запалиле сите три кандила во внатрешноста на Гробот – податок што Даниил, како што наведува, го дознал од игуменот на манастирот, настојателот на Гробот и чуварот на клучевите, што влегле во Гробот.
Уште еден битен детаљ во раскажувањето е наведеното дека Светиот Оган слегол и ја осветлил и однадвор Кувуклијата, „блескајќи со силна и прекрасна светлина“. Според тоа, внатрешноста на Гробот и надворешноста на Кувуклијата биле истовремено осветлени, што претставува врв на чудото. А таквата истовременост може да биде постигната само со божествено делување. Во ова сме уверени затоа што Даниил како официјален пратеник на руските кнезови, се наоѓал веднаш спроти влезот во Светиот Гроб и го запишал, како што нè уверува, само она што го видел со сопствените очи. Неговото сведоштво во целина има непроценлива вредност.
Со сведоштвото на рускиот игумен Даниил завршуваат првите 22 сведоштва што се однесуваат на слегувањето на Светиот Оган. Пред да преминеме на следните сведоштва, ќе направиме кратка пауза и ќе се навратиме на еден феномен од денешно време, поврзан со сонцето на Велика Сабота и ќе се запознаеме со наодите од научното истражување на рускиот физичар Андреј Волков, што било спроведено на Велика Сабота во 2008 година.
Превод од англиски јазик, сестринството од Рајчица
[1] M.A. Venevitinov, Zhitiye I khozhdeniye Daniila russkyya zemli igumena, 1106-1108 gody [The Life and Journey of Daniel, Abbot of the Russian Land], St. Petersburg 1883.
[2] Wilson, op. cit., pp. 77-78
