Рамноправноста на жените е современа тема која со особен замав започнува да се дискутира во пресрет на Меѓународниот ден на солидарност кон трудољубивите жени – во пракса познат како празник на жените што се одбележува на 8 – ми март. „Нарушување на правата на жените“ некои гледаат и во Православната Црква. Како што знаете, православната христијанка не може да биде свештеник, односно свештеничка, таа нема пристап во олтарот, во бракот е потчинета на мажот… да, тоа е навидум дискриминација. Но дали е така? Постои ли во Православната Црква дискриминација помеѓу половите? Каква е улогата на жената во Црквата? И што да им одговориме на неправославните и на оние коишто не веруваат во врска со прашањето за женско свештенство“.
Игумен Нектариј (Морозов)
„Кај мажот и жената се разликуваат улогите во животот“
-Поаѓајќи од тоа која е христијанката и што е Црквата, сметам дека дискриминацијата во Црквата во однос на полот како таква не постои. Да прашам: не се среќаваме ли ние понекогаш со луѓе коишто сметаат дека жената е битие, ако не од втор, тогаш не сосема од прв ред? Такви луѓе денес сѐ уште постојат. Безусловно, таквите ставови во поглед на полот никако не можат да се наречат христијански.
Кај мажот и жената делумно се разликуваат улогите во животот. Така, мажот не може да биде мајка. Мајка може да биде само жената. Но жената не може да биде свештеник – тоа може да биде само мажот. Зборува ли ова за дискриминација? Не. Тоа само ни зборува за различните замисли на Творецот во однос на мажот и жената. Но секој човек, и мажот и жената, се повикани кон достигнување на највозвишеното совршенство кое му е достапно на човекот. И во Царството Небесно, не само меѓу Светиите, туку и меѓу Небесните чинови, пребива Божјата Мајка – жена по раѓање и по природа, и Таа е највозвишена од сите.
Протоереј Сергиј Правдољубов
Во Црквата нема полова дискриминација. Жената има едно совршено восхитувачко и различно од мажот својство – мајчинство! Тоа е особено тешко за мажот да го достигне. Тоа е таква возвишеност каква што гледаме дека е невозможно до крај да се постигне. Св. Атанасиј Ковровски, свештеноисповедник, еднаш рекол: „Кога гледам млада мајка со детенце на рацете, во неа го гледам образот на Пресвета Богородица“. Друг свештеномаченик им напишал на своите деца од Соловки: „Бидете задоволни со тоа што го имате“. Мајка, сестра, жена – каква длабочина и благодат во овие зборови. И може ли општествено-административното учество во организацијата на црковниот живот да ги замени овие три богодадени служења? Зошто да бараме друго и да го занемаруваме она што веќе ни е дадено?
Во монаштвото нема голема разлика меѓу подвигот на мажот и на жената, особено ако се има на ум дека поголемиот дел од монасите во древноста немале свештенички чин, дури ни игумените на манастирите. И кога игумен Сава бил произведен во јерејски чин – тоа било толку необично, што тој засекогаш останал запаметен како „Сава Освештен“, за да се разликува од многу други игумени кои немале свештенички чин.
А печењето просфори, способноста вешто да шијат одежди, да пеат на певница и управуваат со хорот, да читаат на служба и мноштво други активности во устројувањето на црковното богослужение, вклучително дури и можноста со благослов на архиерејот да се влегува во олтар и подава кадилница на свештеникот – сето тоа ѝ е дадено на жената.
Затоа улогата на жената во црквата е многуобразна и многу полезна. Но само доколку безусловно се запазува душевна скрушеност, послушноста кон свештеникот и решителното отфрлање на природната желба за власт и раководење со сѐ и во сѐ.
Протоереј Максим Козлов
-Јас мислам дека во современиот црковен живот постои дискриминација во однос на мажите. Се шегувам. Кај нас, жените се занимаваат со клучни места во служењето, почнувајќи од централниот црковен апарат па сѐ до црковните медиуми. А да не зборувам за иконописците, регентите. Тука се уште и наставничките во Духовните школи, во Семинариите, и на нашите Универзитети.
Кога се зборува за дискриминација, прашањето се сведува главно на тоа дека кај нас нема женско свештенство. Да, женско свештенство нема и нема да има, затоа што за Православието, свештенството не е вид на административно служење и личен животен призив, туку тоа служење се поврзува со првосвештенството на Господ Исус Христос. А Второто Лице на Света Троица – Бог Словото – се воплотил, на начин непознат за нас, но познат на Советот на Света Троица, како Бог Син. Тоа е податок со кој Православната Црква секогаш се раководела, се раководи и ќе се раководи.
Протоереј Олег Стенјаев
„И мажот и жената се Божји созданија“
Дискриминација во однос на полот постои во самата човечката заедница. Има најразлични луѓе. Меѓу нив и делумно оцрковени, и оцрковени. Но да тврдиме дека во црковната идеологија има основи за дискриминација на жената не можеме, затоа што според новозаветното толкување, во Христа, мажите и жените имаат еднаков статус на Божји созданија. И во самото Библиско откровение се зборува за тоа дека Бог ги создаде мажот и жената според Својот образ и подобие. А една од претставничките на женскиот пол дури и се издигнала на неискажлива висина. Повисока од Ангелите, Архангелите, Херувимите, Серафимите! Тоа е Пресвета Дева Марија. И заедно со светите мажи ги почитуваме и светите жени. Ако отвориме православен календар, меѓу Светиите ќе најдеме и машки и женски имиња. Така што самата наша традиција не дава основа за дискриминација на жената на полова основа.
Протоереј Александар Кузин
-Жените мироносици се апостоли на апостолите, според изразот на Евангелистот Јован Богослов – што повеќе од тоа?!
Апостол Павле вели: „Жената да не поучува“, но тој исто така рекол дека со својот животен пример, со образот на благочестие, со благородниот изглед, таа го прави она што не може да го постигне силата на зборот.
И кој е поголем? – Оној кој ја достигнува целта. Каде е тука дискриминацијата?
Протоереј Павел Гумеров
Секако, во Црквата нема никаква дискриминација, затоа што самиот збор дискриминација е понижување на едните и возвишување на другите. Постојат само извесни улоги и особености на секој пол, којшто во нас ги засадил самиот Господ. Тие улоги и особености постојат во нас независно од тоа каде живееме и во која култура сме воспитани. Токму затоа, во принцип никакво едначење меѓу мажите и жените нема и не може да има.
А сега за улогата на жената во Црквата. Нејзината улога е совршено прекрасна уште од првите векови на Христијанството. Тоа е Ѓаконијата, односно социјалното служење, помагање на оние во неволја и беда; тоа е и оној не толку видлив удел, кога жените им служеле на Апостолите, на христијанските заедници со својата умешност и искуство. Во црковната уметност жените многу повеќе преуспеваат, и во пеењето, и во ракоделијата, и во сѐ друго угодно на Бога.
Затоа треба да напомнеме дека токму Христијанството ја ослободило жената и ја издигнало на дотогаш невидено достоинство. Кога Адам и Ева биле протерани од Рајот, Господ му рекол на Адам: „Проклета да е земјата од твојот труд“, а на Ева: „Мажот ќе ти биде господар“, затоа што жената ја злоупотребила својата слобода. Но тоа било до доаѓањето Христово. А со Христовото доаѓање започнала новата ера. Претходно, во историјата на целиот дохристијански свет, особено на Истокот, постоело понижување и ропска положба на жените. Тогаш кон жените се однесувале каде-каде полошо отколку кон домашните животни. Христијанството поинаку се однесува кон жените. Апостолот Петар вели: „И почитувајте ги како сонаследнички на благодатниот живот за да не се појави препрека во молитвите ваши“ (1. Птр. 3, 7).
Христијанството ја ослободило жената и денешната положба на жената слободно можеме да кажеме дека е резултат на тој уважувачки однос, којшто произлегол од христијанството.
Секој пол има свои права и обврски, тоа е совршено нормално и дури и самата светска власт не може жената во потполност да ја изедначи во улогите со мажот. Тоа е просто невозможно.
Протоереј Алексеј Умински
„Светоста подеднакво му е дарувана и на мажот, и на жената“
-Секако, жената не е рамноправна во Црквата во однос на мажот. Но може ли тоа да се нарече дискриминација? Можеби. Зборот „дискриминација“ претпоставува некакво понижување и искористување, манипулација на полова основа. Еве, како на пример, кога мажот и жената за една и иста работа добиваат различна плата – тоа е очигледна дискриминација. Или кога дисциплинскиот однос кон мажот и жената е различен – односно кога мажот може да има олеснување во постот, а додека од жената се бара поголем пост, посурови кон неа се барањата за исполнувањето на заповедите – ете, тогаш тоа би било дискриминација. Напротив, за жените постојат поголеми олеснувања за време на бременоста, доењето, и други околности. Така што од оваа гледна точка во Црквата не постои дискриминација. Но постојат различни права.
Забележително е што во мирјанските служби, во добротворната служба, во мајчинското служење, на жените им се даваат каде-каде поголеми права отколку на мажот. Исто и во служењето на мироносците. Тоа е еден од најомилените пасхални празници – Денот на жените мироносици. И во тоа се гледа огромниот залог и огромниот потенцијал на женското служење на Бога.
Дискриминација може да се нарече отсуството на женското свештенство во Православната Црква. Но тоа не треба да се сфаќа како дискриминација, бидејќи во тој случај како дискриминација би требало да се сфаќа и тоа што мажот не може да раѓа, а жената може. Затоа што свештеничката служба е служба на татковството. Жената има своја можност да Му служи на Бога и на луѓето. А на мажот, пак, му се дава поинаква можност на служење, од којашто се лишени жените. Овие различни служби се надополнуваат една со друга во заедничкиот стремеж кон спасение.
Ние можеме да зборуваме за различноста, за тоа што, општо земено, нас Бог нѐ создал различни во поглед на природата – мажи и жени, за едни на други да си служиме и едни со други да се надополнуваме. Но не може да стане збор за дискриминација.
