(Шеснаесети дел)
Рускиот игумен Даниил (1105 – 1107г.) I дел
Рускиот игумен Даниил тргнал на своето долго патување во Светата Земја од еден манастир во областа Чернигов, северно од Киев. Не знаеме точно која година се случило патувањето, но научниците, сите до еден, се согласуваат дека тоа се случило во периодот помеѓу 1105 – 1107 година. Игумен Даниил ги запишал своите искуства во Хрониката, која била доста распространета во Русија и денес е сочувана во околу 150 ракописи[1].
Како што наведовме во претходниот дел, во 1102 година кралот Балдуин I го сменил Даимберт од положбата Ерусалимски Патријарх и го протерал од градот. На негово место го поставил бискупот Евремар, но на чело на службата за Благодатниот Оган, сепак, поставил православен свештеник. Факторот кој во оваа прилика влијаел на Балдуиновата одлука бил стравот од нов неуспех на службата и негативниот ефект што тој неуспех би го имал на веќе разнишаниот углед на Римокатоличката црква. Британскиот историчар Стивен Рансимен наведува дека наводно „Балдуин ја научил својата лекција“ после неуспехот од 1101 год. и затоа „клучевите од Пресветиот Гроб биле вратени на Грците“[2].
Данииловото раскажување ги потврдува сите овие горенаведени ставови и покажува дека православните навистина стекнале надлежност над службата. Во 17 поглавје од своето дело, рускиот игумен го опишува обредот со запрепастувачка прецизност:
„Ова што следи е опис на Светиот Оган, кој слегува во пресветиот Гроб… зашто навистина, со своите грешни очи видов како тој благодатен Оган слегува на искупителниот Гроб на нашиот Господ Исус Христос… Божествената благодат невидливо слегува од небото и ги пали кандилата на Гробот на нашиот Господ. Ќе го опишам ова како една вистина, онака како што видов“.[3]
Освен рускиот игумен, очевидци на службата биле уште петмина Руси што го следеле на патот.
Даниил наведува дека на Велики Петок се сретнал со кралот Балдуин и од него го побарал следново:
„Кнезу мој и Господару, заради љубовта Божја и од почит кон руските кнезови, дозволи ми во име на целиот руски народ да го поставам своето кандило во Пресветиот Гроб“[4].
Тогаш тој со необична љубезност и внимание ми даде дозвола да го ставам своето кандило во Гробот Господов.
Даниил вака го опишува моментот на своето влегување во Христовиот Гроб, во придружба на чуварот кај кого биле клучевите:
„Откако ја отвори свештената врата… ме упати да го поставам кандилото на Гробот Господов. Го ставив со своите грешни раце на местото каде што лежеле светите стапала на нашиот Господ Исус Христос. Кандилото на Грците беше таму каде што Му лежела главата, а на Св. Сава и сите други манастири, на местото на градите; бидејќи, обичај на Грците и на манастирот на Св. Сава, е тука да ги оставаат кандилата секоја година. По Божја милост, овие три кандила се запалија за време на обредот, но ниедно од оние што им припаѓаа на Франките и што висеа над Гробот, не ја доби Светлината“[5].
Ова ни открива многу за режимот што владеел кај пресветиот Гроб. На плочата на Гробот се наоѓале само две грчки кандила и уште едното руско што тука го поставил Даниил. Овие кандила се запалиле од благодатниот Оган, за разлика од латинските. Данииловото сведоштво потполно ја потврдува и оправдува Балдуиновата одлука на чело на службата да ги врати православните.
Раскажувањето продолжува вака:
„Следниот ден, на Велика Сабота, во 6 – от час од денот, сите се собираат пред Храмот на Воскресението. Домашни и странски верници, луѓе од сите земји, од Вавилон, од Египет и од сите делови на светот, на тој ден доаѓаат заедно во неброено мноштво. Толпата на луѓе го исполнува отворениот простор околу храмот и околу местото на Распетието… Свештениците се сами во внатрешноста на храмот и свештенството и народот подеднакво чекаат на доаѓањето на кнезот и неговата придружба. А потоа, откако вратите ќе се отворат, луѓето влегуваат внатре и го исполнуваат храмот и сите галерии, бидејќи Храмот сам по себе не би можел да прими толкаво мноштво. Голем дел од толпата мора да остане надвор… Сите луѓе, и внатре и надвор, постојано извикуваат ‘Господи помилуј’, и тој извик е толку силен што целата црква одекнува од него. Верниците пролеваат потоци на солзи, дури и оној што има срце од камен не може да издржи, а да не заплаче… Во Сабота, околу 7-от час, кнез Балдуин заедно со придружбата излезе од својата резиденција и пешки се упати кон гробот на нашиот Господ, повикувајќи ги игумените и монасите од конакот на Свети Сава. Игуменот веднаш тргна кон Светиот Гроб заедно со монасите, а и јас недостојниот тргнав со нив. Кога стигнавме кај кнезот сите го поздравивме. Тој ни одговори на поздравот и му рече на игуменот и на мене грешниот, да одиме покрај него, додека останатите игумени и монаси одеа напред, а придружбата зад нас. Така стигнавме до западните врати на Храмот на Воскресението и бидејќи толпата на луѓе беше толку густа, кнез Балдуин им нареди на војниците да ни отворат пат“[6].
(Продолжува…)
Превод од англиски јазик, сестринството од Рајчица
[1] Некои од ракописите: St. Petersburg, National Library, Q. XVII. 88, fols. 1-46, AD 1495, and MS 1322, 16th c.; Moscow, Patriarchate Library, MS 995, 16th c.
[2] S. Runciman, A History of the Crusades, vol. 2, Cambridge 1951, p. 85.
[3] C. W. Wilson, The Pilgrimage of the Russian of the Russian Abbot Daniel in the Holy Land, London 1888, p. 74
[4] Ibid., p. 74.
[5] Ibid., p. 75.
[6] Ibid., pp. 75-77
