Рафаил Карелин
✣✤✣
За спасението
✣✤✣
Господ, создавајќи го Адама, му дувна во лицето му дувна од Својот Дух (Дух животен). Овде станува збор не само за душата како образ и подобие Божјо туку и за благодатта Божја, онаа сила од која се лишени останатите суштества, што живеат на земјата. Праотците биле населени во Едем – земниот рај. Но, самиот Едем, прекрасната чудесна градина, самиот по себе го означувал внатрешниот Едем – духовната состојба на првите луѓе, кои се наоѓале во постојано опшење со Божеството. Адам и Ева биле безгрешни, но не и совршени. Таа чистота не зависела од нивната природна зададеност – дарот Божји. Но, за да се усвои тој дар, за чистотата да стане не природно, туку лично својство, неопходно било искушение.
Основа на богоопштењето во рајот била не безгрешната природа на Адам, туку благодатта Божја што била во него. Затоа, основа на спасението и на вечниот живот е благодатта, а патот од изгубениот Едем до небесниот рај – е стекнувањето на благодат. Благословението на праотците, символичките обреди на старозаветната црква и тајните на новозаветната црква – сите тие се средства за стекнување благодат. Со свои сопствени сили, човекот не може да се спаси себеси, како што не може само со усилба на волјата да ја запре староста или да ја надмине смртта. Метафизика на спасението е учењето за благодатта Божја, за оние божествени енергии во кои Бог му се открива на светот и општи со човекот. Всушност, христијанската аскетика е учење за оние услови и состојби кога благодатта може да дејствува во душата на човекот. Либералното мислење го приопштува спасението само на моралноста, т. е. ја повторува ереста на пелагијанството за самоспасувањето на човекот. Гревот, исто така, има своја метафизика, оние страшни длабочини кои либералното и хуманистичкото мислење не ги подозрева – од антички времиња до денес. За хуманистите и либералите гревот е – само грешка, лоша навика или само претераност. Според нивната претстава, доволно е гревот само да се осознае, а потоа ќе биде лесно да се поправи, исто како што со гума се бришат шкртаниците на едно дете на ливчето хартија. Всушност, гревот сам по себе претставува предавство на Бога и таен сојуз со демонските сили. И затоа, во секоја грешна мисла има елемент на сочувство кон демонот, а во секоја гревовна навика – љубов кон сатаната. Затоа, во гревот е заложена, како програмирана, смртта. И спротивно, Божјата благодат душата ја чувствува како живот.
Секој од нас има опит на губење на благодатта и на таа состојба најповеќе и одговара зборот „смрт“. Ние чувствуваме дека најскапоценото заминува од нас, нè напушта. Искусуваме нејасна тага и мачнина, како да се доближуваме до вратата на смртта. Нашата сопствена душа ни се покажува како темен гроб. Благодатта им беше дарувана на прататковците, требаше само да се сочува. Но, после гревопадот, кога првородниот грев, како наследна болест, живее во човекот, како рана го нагризува неговиот живот, благодатта мора да се бара како изгубено богатство, да се стекнува и да се чува во непрестајна борба со гревот, кој го шири нашата падната природа, која се наоѓа под дејство на темните сили. Метафизиката на гревот – тоа е вечно демоноуподобување, затоа гревот е – најголемата несреќа и најголемото зло на земјата.
Хуманистот Сократ рекол: „Познај се самиот себеси“, но и покрај неговиот голем ум, тој не успеа да ја познае својата сопствена душа и го објаснил гревот со незнаење, кое може да се надмине преку воспитание и обучување. Сепак, и стариот Сократ ја признал неиздржливоста на таквото објаснување. Неговиот љубен ученик, неговиот воспитаник,кого тој го спасил во борба од смртта, се покажал како искусен интригант, а потоа и предавник на Атина. Само благодатта Божја му го открива на човекот ужасот од вечната смрт. Затоа светиите, гледајќи ја човечката природа во пад, ја оплакувале својата душа ден и ноќ. Современите либерални претстави за можноста за спасение, т. е. богоопштење, без благодат Божја, потекнуваат од истата духовна лага на непознавање на гревот, кој се вкоренил во човекот, се впил во неговата природа, а кој може да го победи само благодатта. Некои пагани, кои се нарекуваат себеси христијани, ја повторуваат догмата на хуманизмот: „Човек – тоа гордо звучи“, но „ѓавол“ звучи уште погордо, затоа хуманизмот што го стави човекот на местото на Бога, на крајот на краиштата, го става демонот на местото на човекот.
Господ направил дури и нешто повеќе од создавањето на светот и создавањето на човекот. Тој го заменил паднатиот човек со Себеси. Во тој чин се случи искупувањето на метафизички план. Овде се сменила духовната ситуација: демонот го изгубил господството над човекот и во однос на него станал надворешна сила; тој не може да владее над христијанинот, зашто после Крштението, Самиот Христос невидливо престојува во човекот и благодатта царува во неговото срце.
Царството небесно ѝ е ветено на Црквата. Црквата – таа е предворје на Небесното Царство, како скалила пред вратата на Небесниот Храм. Црквата – таа е поле на благодат, без која човекот не може да се соедини со Бога. Оној што не е во Црквата, тој останува со својата неисцелена гревовна природа, а гревот е центрифугална сила. Значи, оној што не е во Црквата, тој во скриените длабочини на душата е против Црквата. Само благодатта на Крштението и Светата Причест можат да го изгонат темниот дух од човечкото срце, да го соборат сатаната од престолот на душата. Хуманистите, пак, сметаат дека самиот човек има сила за тоа, треба само „да се засучат ракавите“.
Зборувавме првенствено за природата на човекот, која е единствена за цело човештво, следствено, претставува родовски поим (претстава). Но човекот, исто така, сам по себе претставува личност, која може, условно и не сосема точно, во однос на природата да се нарече поим на видот. Личноста поседува можност за избор, затоа таа на сите етапи на духовниот пат може да ја прима благодатта, или да ја отфрли благодатта, борејќи се против неа. Без искупување на човечката природа од страна на Спасителот невозможно е спасување на личноста, а без волја на човекот невозможно е општење со благодатта. Во тоа е тајната на спасението.
