Толкување на Евангелието во Третата недела од Великиот Пост

Вистинските Христови Следбеници
„И кога го повика народот и учениците Свои, им рече: ’Кој сака да врви по Мене, нека се одрече од себе, и нека го земе крстот свој и нека оди по Мене‘. Зашто кој сака да ја спаси душата своја, ќе ја загуби; а кој ја загуби душата своја заради Мене и Евангелието, тој ќе ја спаси. Оти каква полза е за човека, ако го придобие целиот свет, а на душата своја ѝ напакости? Или каков откуп ќе даде човекот за својата душа? Зашто кој се срами од Мене и од зборовите Мои во овој прељубодеен и грешен род, и Синот Човечки ќе се срами од него, кога ќе дојде во славата на Својот Отец со светите ангели. И им рече: ’Вистина, ви велам: тука стојат некои, кои нема да вкусат смрт, дури не го видат царството Божјо, дојдено во сила‘“ (Марко 8, 34-38; 9, 1)

Откако ја открил тајната на страданијата и воскресението, за да не бидат разжалостени Апостолите, Спасителот започнал да ги бодри и да ја бара нивната поддршка. Он им кажал дека тие што сакаат да Го следат треба да бидат подготвени на жртви и страдања.

Неговите зборови „Кој сака да врви по Мене“, укажуваат дека прифаќањето на Христа и на Христијанството е израз на слободната волја на човекот, и лично од секој човек зависи дали во овој грешен свет ќе се определи за или против Христа.

Зборовите „да врви по Мене“, значат следење на Христа, односно, повик кон човекот да живее Христијански, евангелски живот.

Потоа Спасителот вели: „нека се одрече од себе“. Сето тоа бара самоодрекување, а самоодрекувањето се состои во нашата борба против секое самоволие и самољубие… Одрекувањето од себеси значи одрекување од својата телесност и од световната волја; одрекување од мрачната свест, од материјалната корист и од врската со овој свет. Одрекувањето од себеси треба да биде и одрекување од лошите постапки.

Зборовите „и нека го земе крстот свој и нека оди по Мене“, значат човекот да биде подготвен да поднесе смрт, бидејќи крстот во тоа време, се сметал за орудие на најпонизната казна. На крст биле распнувани тешките разбојници заради нивните гревови. Носењето на крстот свој е символ на поднесените страдања од љубов кон Бога. Во Римската Империја се практикувало секој што ќе биде осуден на распнување, сам да го носи својот крст до местото на распнувањето. Во Христијанството, носењето на крстот е средство за најдобро потсетување и разбирање на Христовата смрт заради нас. Ставрологијата има особено значење во Христијанството. Крстот стана символ за нашето спасение. Оваа вистина ја разбираат само луѓето кои веруваат во Христа и со својата душа учествуваат во Христовите страдања, за да бидат учесници и во Воскресението. Секој од нас го носи својот крст и оди по својата Голгота…

Бог човекољубиво кажува дека доколку се предадеме на смрт заради Христа, тогаш сме ја запазиле душата своја. Но да не загинеме како разбојници, како казненици, или како самоубијци, бидејќи тогаш смртта не е заради Христа, туку заради гревот што сме го направиле, и на тој начин ја губиме душата своја… И секогаш кога се трудиме овоземно да мислиме, да дејствуваме и да ја спасуваме нашата душа, значи дека сме ја загубиле и тогаш нашиот живот е повеќе животинско опстојување, отколку човечко живеење… Треба да бидеме особено внимателни бидејќи овоземниот живот, сакале ние или не, поминува или протекува како песокот низ прсти… Затоа одбивањето да се носи Христовиот крст на себеси значи духовна смрт. Сите луѓе еднаш мора да умрат, но Христијаните не треба да се плашат од смртта. За нив смртта ја загубила силата и ја нема „осилката“ на гревот (1.Кор. 15, 55-56).

Слично нешто Христос изрекол и во други пригоди (Лука 17,33; 9, 23-27). Евангелистот Марко напишал: „А кој ја загуби душата своја заради Мене и Евангелието тој ќе ја спаси“. Само во Евангелието според Марко го има изразот „и Евангелието“, што е всушност дообјаснување. Со тоа апостолот сака да објасни како треба да се живее во Христа, а тоа живеење е според Евангелието.

„Оти каква полза е за човека, ако го придобие целиот свет, а на душата своја ѝ напакости?“… според Божјите мерки за вреднување најскапа е човековата душа. Нејзината драгоценост ја надминува вредноста на целиот свет. Ни целиот свет со сите свои богатства не вреди колку вечниот живот на душата. Затоа не треба да тргуваме со бесценетоста на нашата душа, туку да ја поставиме над сѐ и да ѝ ја обезбедиме вечноста!… Спасението не може да се купи со никакво богатство. И целиот свет да го добиеш, тој не вреди колку една човечка душа, бидејќи со него не можеш да ја откупиш душата.

„И им рече: ’Вистина, ви велам: тука стојат некои, кои нема да вкусат смрт, дури не го видат царството Божјо, дојдено во сила‘“. Постојат повеќе различни мислења од кои најзначајни се две толкувања: првото кое се поврзува со настанот што следи, а тоа е Христовото Преображение, и второто, во кое овој текст се поврзува со Второто Христово доаѓање.

Првото мислење го застапува Блажениот Теофилакт Охридски, и поврзувајќи го со ова Преображението, вели дека Апостолите, во врска со Христа претходно се искажале дека Он е „Син на Живиот Бог“. А потоа, Он им зборувал за Своите страдања во Ерусалим, поради што Апостолите се соблазниле и се натажиле, бидејќи мислеле дека ќе Го изгубат нивниот Господ и Учител. Согледувајќи го тоа, Он решил да им каже дека „тука стојат некои“, а се однесувало на тројцата апостоли: Петар, Јаков и Јован, кои нема да умрат додека Он не се преобрази пред нив, та тие да го видат Неговото свето Преображение, и да сфатат во каква слава ќе се јави Он при Неговото Второ доаѓање.

Христовото Преображение е предзнак, најава и претставување на Второто Христово Пришествие. Во таква слава и „сила“ ќе се појави Христос при Второто доаѓање. И тогаш Он така ќе засветли, а така ќе светат и праведниците Божји, како што во таа преображенска светлина засветиле и пророците Мојсеј и Илија. Во старата Црква, многу од Христијаните очекувале дека Второто Христово доаѓање ќе се случи во нивно време, во времето на апостолските сведоци. Ваквото мислење и очекување постоело и во Солунската Црква, па затоа Апостол Павле го напишал посланието, во кое ги поучува и им кажува како треба правилно, христијански да го очекуваат тој ден. Веројатно и Св. Јован Богослов го почувствувал тоа кај првите Христијани, а и Св. Ап. Петар (види: Јован 21, 23; 2.Петр. 3, 4). Според тоа лесно е да се разбере дека првите Христијани го очекувале Второто Христово доаѓање во нивно време. Од таму и произлегува второто толкување со кое овој текст е поврзан со Парусијата – Второто Христово доаѓање…

Христовото пророштво во овој стих толкувачите сметаат дека се однесува на:

1.Преображението кое веднаш потоа се случило;

2.Распнувањето на Крстот;

3.Христовото Воскресение од мртвите;

4.Слегувањето на Светиот Дух врз Апостолите;

5.Ширењето на Царството Божјо од Апостолите по целиот свет;

6.Второто Христово доаѓање.