(Тринаесети дел)
Ретко бива некој настан што се случил при одреден верски обред пред девет векови да биде запишан од страна на дури осум хроничари. Меѓу нив се тројцата француски летописци, Фулхериј, Бартолф и Гибер, германскиот историчар Екехард, англискиот Виљем, италијанскиот Кафаро, ерменскиот Матеј од Едеса, и уште еден французин чие име не е познато – авторот на кодексот L.
Францускиот летописец Фулхериј и кодексот L
Свештеникот и летописец Фулхериј (1058-1127), учествувал во I Крстоносна војна како воен свештеник на ерусалимскиот крал Балдуин I. Во својата позната хроника за настаните од крстоносната војна меѓу другото напишал за неочекуваното непојавување на Благодатниот оган во 1101 година:
- „Во сабота спроти Воскресение сите беа вознемирени затоа што Огнот не се појави на Гробот Господов[1].“
Овде не се објаснува причината за непојавувањето на Благодатниот оган, ниту тоа дека Огнот се појавил следниот ден во неделата на Воскресение. Но за разлика од него, во делото на анонимниот француски летописец, познато како кодекс L, приказната за огнот претставува посебен оддел и е изложена дури на две страници. Анонимниот автор бил очевидец на службата на слегувањето на Огнот и настаните ги опишува точно онака како што ги доживеал. Како што самиот вели, за време на службата се молел заедно со останатите поклоници за слегувањето на небесниот Оган:
- „Секоја година на Велика Сабота, кога светиот Оган на несфатлив начин слегува на Гробот на нашиот Господ и пројавува божествена сила, палејќи ги кандилата што таму висат, обичај е присутните во храмот да го поминат денот во очекување, смерно молејќи се на Бога, за Он по Својата милост да го испрати Огнот. Целиот храм тогаш е исполнет со неизбројно мноштво луѓе кои го очекуваат Божественото дело на благословот.“
И продолжува:
- „А тогаш, кога веќе измина деветтиот час од денот, (латинскиот) патријарх, откако по трет пат торжествено и свечено отпеа Господи помилуј, ги зеде клучевите од Пресветиот Гроб и отворајќи ја вратата, влезе внатре. Но бидејќи забележа дека очекуваниот Оган не се беше појавил, падна на колена пред Гробот и со солзи во очите го молеше семоќниот Бог да ги услиши молитвите на луѓето и да им го испрати Благодатниот Оган како и претходните години. Ние од наша страна повторно почнавме да пееме Господи помилуј и ги повторувавме молитвите кон Севишниот, надевајќи се дека патријархот, кога ќе излезе од Гробот ќе ни ја донесе Божјата Светлина од внатре. Меѓутоа кога неговите топли молитви се продолжија и кога со тажен израз на лицето најпосле излезе од Гробот, без благословот што го бараше, сите присутни ги обзеде болно чувство на безнадежност.“
Писателот ги опишува настаните онака како што ги доживеал и детално ни го пренесува чувството на разочараност што го обзело мноштвото присутни, зашто ова било прв пат после толку векови да се случи такво нешто. Одговорен за неуспехот бил сметан самиот патријарх Даимберт кој бил претстојател на службата. Германскиот историчар Алберт од Аахен во своето дело со наслов „Историја на Ерусалим“ особено критички се однесува кон Даимберт. Го обвинува за предавство кон римскиот папа и злоупотреба на присвоените скапоцени подароци на шпанскиот крал Алфонс VI, со цел да стане ерусалимски патријарх. Но особено бил критикуван за масакрот врз христијаните на островот Кефалонија што бил извршен по негов налог. За ова зборува и историчарката Ана Комнина која во своето дело „Алексијада“, го обвинува за пустошењето на Крф, Лефкада, Кефалонија и Закинтос.
Следниот ден на Воскресение Даимберт одново влегува во Пресветиот Гроб за да провери дали слегол Благодатниот оган, но исходот е повторно негативен. Потоа тој и останатите латински свештеници решаваат да тргнат во литија кон „Храмот Господов“, односно кон џамијата „Купола на карпата“, што крстоносците ја имале претворено во христијански храм, поставувајќи голем крст на нејзиниот врв. Џамијата била изградена точно на местото на стариот Ерусалимски храм што Ирод го подигнал во Христово време, на местото на древниот Соломонов храм. Како што се наведува во понатамошното раскажување на Кодексот, по заминувањето на Латините од храмот на Воскресението, христијаните и Сиријците што останале во храмот, со полна слобода си ја започнале службата според утврдениот редослед. И тогаш на чудесен начин Огнот се појавил во едно од кандилата во Гробот. Но верниците не можеле да ги запалат своите свеќи затоа што гробот бил заклучен, а клучевите ги чувал Даимберт.
Превод од англиски јазик, сестринството од Рајчица
[1] Fulcher, Historia Hierosolymitana, 2.8, ed. H. Fink, A History of the Expedition to Jerusalem, Knoxvile 1969, p.151.
[2] C. W. Wilson, op. cit., appendix v.
