Слово на Неговото Високопреподобие, Архимандрит Партениј, изговорено пред почетокот на сеноќното бдение во чест на Пресвета Богородица, а во спомен на нејзината чудотворна икона „Достојно ест“
Добра ви вечер на сите, мили мои, и добро ни дојдовте!
Од сè срце ви посакувам Пресвета Богородица да ги исполни вечерва вашите срца со благодатта што чудесно се точи од нејзината света икона „Достојно ест“!
Во Благовештенскиот Акатист, црковниот поет во еден стих ја опишува Дева Марија како „мирис на Христовото благоухание“. И навистина, Таа е чудесно миро Христово, коешто ја замириса сета вселена со благоуханието на Божествената љубов и убавина. Преку Неа, впрочем, дојде обилната Божјата благодат во овој огревовен свет, а со тоа на човекот му се даде и можноста да биде обожен. Пречистата стана „врата небесна која дверите на Рајот ни ги отвори“. Ќе ви кажам еден пример за нејзината благодатна моќ. Минатата сабота, вечерта, кога ги исповедав верните во гостинската одаја, пратив еден брат да ми ја донесе иконата на Богородица од мојата ќелија, за пред таа икона луѓето да се исповедаат и да им читам разрешителна молитва. Подоцна, братот којшто ја носеше иконата ми го исповеда следново:
– Отец, таа вечер се чувствував возмутено, имав некој внатрешен немир, несреденост на мислите… Но кога ја зедов иконата, погледнав во ликот на Богородица и, да видите, одеднаш настана една чудесна тишина во моето срце, помислите ми се смирија, како да влегов во некоја друга димензија, во леснотија, во спокојство, во радост…
Таква е Мајката наша: нѐ посетува преку своите икони со благодат, ги исполнува со тишина и мир нашите срца. Просто, нѐ воведува во Царството Божјо. Чудесен е нејзиниот мајчински лик. После Христа, Таа е најголемата личност во историјата на човештвото. Да не беше Таа со својата слободна волја потполно предадена на Бога, да не благоухаше со својот свет и чист живот, не ќе беше возможно да бидеме посeтени одозгора; Бог не ќе можеше да стане човек. Токму преку Неа, преку оваа најсвета Жена и Дева, слезе Самиот Божји Син на Земјата. Таа беше вратата низ којашто влезе Божеството и ги донесе со Себе Божествените енергии, преку кои луѓето се спасуваат и обожуваат. Од Неа Божјото Слово зеде човечка природа и телесно влезе во историјата човечка. Смирената Дева Марија се покажа како чудесен сад на Божјата благодат. А како Таа стана садот од којшто се излеа Христовото благоухание во светот? Најнапред со својот чист живот, со пренепорочноста на нејзината пресвета душа. Таа заблеска како Божествен крин среде сета нечистота на овој свет и не дозволи со ништо да биде извалкана нејзината непорочност. Затоа, доколку и ние сакаме да станеме причесници и спроводници на спасителната и обожувачка, нетварна Божја благодат, потребно е да се подвизуваме во чистота и правда. Меѓутоа, освен со чистота, неопходно е да се украсуваме и со добродетели. Зашто не е доволно човек само да се чува од гревот. Тоа би било пасивен пристап. Не, туку задолжително треба да се негуваат и добродетелите, особено највозвишената меѓу нив – љубовта. Замислете само колку голема, просто непоимлива требала да биде љубовта на Пресвета Богородица кон Бога, за Таа да биде избрана да стане Мајка на Самиот Бог! И како таа љубов неискажлива ја натерала да заборави на сè друго, да се издигне над овој прелестен свет, да не дозволи да ја оскверни ама баш ништо, дури ни една најмала помисла, та во толкава мера да Му се предаде на Христа, што да стане избран сад и сместилиште на Несместливиот! И ете, нејзината сепожртвувана љубов кон Бога ја направи, според зборовите на Св. Григориј Палама, „оправдание на оние пред Неа и Застапница на тие по Неа“.
Следствено, мили мои, да ја побараме нејзината мајчинска помош за да станеме и ние вистински Христијани, полни со љубов, Христијани коишто, пред сè, ќе ги негуваат добродетелите, а најнапред љубовта. Зашто не може да се нарече Христијанин оној што не се труди во љубовта; оној што постојано зборува само за правила и канони и раководејќи се секогаш според нив, ги осудува другите луѓе, а никогаш себеси. Она што Бог го бара од нас е – да љубиме. Одете и научете се што значи: „милост сакам, а не жртва“. Зашто не дојдов да ги повикам праведниците, туку грешниците на покајание (Матеј 9,13). Гледате, Бог секогаш говори преку љубовта. Таков е Неговиот јазик – милост. Он е Татко на сите, како што Богородица е Мајка на целото човештво. А кој здраворазумен родител сака да ги открива слабостите на своето дете? Мајката, таткото, секако ги знаат слабостите на чедото, ги гледаат, се жалостат кога некој се поигрува со него, но истовремено наоѓаат начини да ги скријат тие слабости од очите на другите и со љубов и добрина да го поправат своето дете. Е сега кажете ми, нема ли Бог да ни се лути, доколку наместо да љубиме и покажеме милост, го осудуваме нашиот брат или сестра? Бидејќи, грешниот, тој наш ближен, нека е и од друга вера, од друга нација, сепак е дете на Господа и Он го сака неговото спасение. Бог сака сите луѓе да се спасат, преку спознание на вистината.
Мислам дека нам, Христијаните, во ова време ни недостасува токму тоа најважното – љубовта. Тој недостаток се чувствува дури и кај дел од воцрковените верници, коишто редовно одат в црква, постат, се трудат да исполнуваат одредени правила, но некако љубовта останува далеку од нив. Ова го забележувам кај многумина, бидејќи знаете дека исповедам голем број луѓе, а доаѓаат и такви коишто не ми се духовни чеда. Луѓето некако повеќе се трудат околу правилата, околу каноните, за буквата, одошто за суштината. А суштината се знае која е: да Го љубиме Бог и да го љубиме ближниот. „Возљуби Го Господа, својот Бог, со сето свое срце, и со сета своја душа, и со сиот свој разум“; тоа е прва и најголема заповед; а втората е слична на неа: „возљуби го својот ближен како себеси!“ На тие две заповеди се држат целиот Закон и Пророците (Матеј 22,37,40). Богородица, нашата Мајка, совршено ги исполнила овие заповеди. Љубовта кон Бога била нејзината единствена грижа, а со тоа и љубовта кон ближните. Никого не осудила, никого не навредила, се украсувала само со добродетелите. Таквиот живот ја направило достојно сместувалиште за Христовото благоухание. Дева Марија станала Мајка Божја.
Целта, пак, на воплотувањето на нашиот Спасител Христос Бог од Пречистата Богородица е да нѐ направи сите подобни на Него, синови Божји, богови по благодат, живеалишта на Светиот Дух. Ако во времето на Стариот Завет, Светиот Дух им се давал само на одредени личности, на праведниците и пророците, денес на секој Христијанин му е дадена можноста да Го има Светиот Дух во своето срце, во својата душа. Да биде допрен од Светиот Дух, да биде обожуван од Самиот Христос, примајќи ги Неговите Тело и Крв, преку Светата Причест. Затоа, мили мои, да се трудиме да ја негуваме таа најголема добродетел – љубовта, предавајќи ги своите срца на Бога. Така ќе станеме вистински Христијани и нема да ја жалостиме нашата Мајка небесна, Која сака да бидеме деца на љубовта, такви коишто нема да осудуваат, туку ќе плачат за своите гревови, па кога срцата ќе им омекнат, ќе плачат и за гревовите на целото човештво. И во овој свет, исполнет со смрдеа од страшниот човечки грев, ќе го шират Христовото благоухано миро, кое го донесе Пречистата. Гледате дека Бог не се згнаси од човечката смрдеа, не го одврати лицето Свое поради нашите гревови, туку како добар Татко, пристапува преку Богородица кон сите нас, сакајќи да нѐ подигне. Значи, смирената и кротка Девојка од Назарет стана Посредница преку која им беа јавени на луѓето даровите од Бога. Кога отидов на Света Гора и согласно благословот на Старецот се трудев во Исусовата молитва, еден од поискусните монаси ме праша:
– Како почнуваш со молитвеното правило?
– Најнапред со Цару небесен, Трисвето, Отче наш, па потоа почнувам со Исусова молитва.
– Не – ми рече тој – овде почнуваме првин со повеќекратно повторување на Богородице Дево, радувај се…, бидејќи Таа е вратата за да стигнеме до Христа.
И така, бев поучен најнапред многу пати да ја кажувам Богородице Дево, па потоа да почнам со Исусовата молитва. Оти Богородица е преминот кој нѐ води до Христа, Таа ни е Мајка и на мајчински начин ќе не поведе кон обожението.
Да се помолиме вечерва за нашите ближни, но и за целиот свет, за Господ, преку молитвите на Пресвета Богородица, да ни ја дарува љубовта која ни е многу потребна!
Убаво бдение на сите!
