И по 33 дена од од големиот пожар во кој изгоре дел од Бигорскиот манастир, со несмален интензитет се санираат материјалните штети кои настанаа, а духовбата градба (толку својствена за овој манастир), со голема љубов, и трпение, никогаш и не престанала. Во миговите на оскудниот одмор, помеѓу урнатините и новото што се издига над пепелта, духовниот татко не престанува да ги поучува своите чеда. Пастирот го љуби своето стадо и тие него бескрајно…
Неодамна, во Утрински весник, излезе интревју со отец Патрениј, во кое тој говори, за тековните работи околу санацијата на конакот, но и за неговото минато и иднината. Го пренесуваме во целост.
1. Кој го изработува проектот за изгорениот дел на Бигорскиот манастир, и кога се очекува да заврши проектирањето, и да започнат градежните работи?
– Проектот ќе се изработува во координација со Националниот Конзерваторски Центар, и веќе знаете дека е формирано координативно тело за возобновување на Бигорски манастир со г-дин Паско Кузман и мене како ко-координатори. На првиот состанок беше решено да се консултираат повеќе врвни експерти од областа на градежништвото и тие веќе го дадоа своето мислење, така што сега се работи на првата фаза од проектот, а тоа е процесот на заштита на ѕидовите со нивно покривање и потпирање, а проектот за реконструкција на Горни Палат ќе се работи паралелно, веројатно во текот на зимава.
Во изработката на овој проект, што е и втора фаза во возобновувањето, веројатно ќе учествуваат повеќе архитекти, но главен архитект секако би била г-ѓа Гургица Лековска, бидејки таа добро го познава манастирот и е заслужна за проектот за реконструкција на сега, веќе, успешно и стручно возобновениот Долни Палат, за кој добивме високи оценки од многу историчари на уметност од земјава и од странство, а нејзин проект е и Источен Палат, кој е во фаза на реализација. Сепак, сметаме дека за проектот Горни Палат се потребни повеке архитекти.
2. Дали ќе има остапување од автентичнито изглед на конаците, односно дали излгедот ќе биде ист како во периодот пред да бидат опожарени?
– Што се однесува до архитектурата на Горни Палат, повеќе пати нагласив дека за неговиот поранешен изглед имаме многу прецизна документација и воопшто нема да се отстапува од неа, значи конаците ќе бидат возобновени во својот автентичен лик, што го имаа пред пожарот.
3. Дали се завршени активностите за покривање на просторот на машката трпезарија со времен кров и дали завршија активностите со покривање на ѕидовите со најлон?
– Во моментов се завршени работите околу покривање на просторот од машката трпезарија. Во тек се и други активности во поглед на потпирање и заштитување на ѕидовите. Доколку дозволи времето, ќе започнеме со санација на ѕидовите од галеријата и трпезаријата.
4. Каков е одѕивот на верниците со донирање на доброволни прилози за обнова на конаците, односно колку средства по овој основ се собрани?
– Нашиот манастир е вистинско духовно гнездо, во кое се собираат голем број на верници и е топло возљубен од сите нив. Неопислива е радоста што ги исполнува нашите срца кога ги гледаме како се трудат, правејќи се што е во рамките на нивните можности, за да се врати сјајот на овој наш заеднички, возљубен дом. Но сметаме дека одзивот на оние позначајните и поуспешни фирми би требало да биде поголем.
5. Како игумен на манастирот со кој проблем се соочувате? Кога очекувате Бигорски да го добие вистинскито изглед?
– По Божја волја и по волјата на Св. Јован Крстител добивме тешка и одговорна, може да се каже историска задача да го возобновиме ова големо и многу значајно светилиште за нашиот народ, а проблемите и обврските, како духовните, така и оние околу возобновувањето, не би ги набројувал, бидејќи се многу, но Бог е Тој, Кој ги возобновува нашите сили и ни дава храброст да издржиме. Токму заради љубовта кон Бога, ние, секогаш, сецело и пожртвувано сме се вложувале во возобнувањето на манастирот, бидејќи знаете дека и до сега имаме придонесено многу за овој манастир. Имено, кога дојдовме овде во 1995 година, затекнавме многу тажна состојба: манастирот беше како една празна куќа, покривот на трпезаријата течеше, ѕидовите паѓаа, се беше запуштено. Почнавме со голема љубов и вложивме 15 години во тој конак, поправајќи го постојано и разубавувајќи го. И не само тоа. Го возобновивме и Бигорскиот метох Св. Георгиј Победоносец во Рајчица, го возобновивме “Долни палат“, а во фаза на реализација е “Источни Палат“. Ова го напомнувам не за да се пофалиме, бидејќи ние, монасите, само со крстот Господов се фалиме, туку за да ги потсетам сите оние, кои, како да заборавија каков беше Бигорски пред да се врати на МПЦ и пред да се возобнови во него монашкиот живот. Токму безмерната Божја љубов е таа што го издигна Бигорскиот манастир, и ние, вдахновени од неа, целосно се вградивме во ова прекрасно светилиште, така што и сега, доколку имаме доволно сретства, ние ќе се потрудиме во најскоро време Бигорски повторно да го добие својот прекрасен лик.
6. Дали архивата на монашкото братство е сочувана?
– Би сакал уште еднаш да нагласам, со оглед на бројните шпекулации по медиумите, дека старата архива на манастирот, која го покрива периодот до Втората светска војна, се наоѓа во архивите на град Скопје, Тетово и Охрид и истата ја користевме секогаш кога ни требаше да проучиме нешто или да дознаеме повеќе за старата историја на манастирот. Таму е се уредно сочувано, и сите ракописи и стари документи, така што доколку некој сака да истражува за идентитетот и историјата на Бигорскиот манастир, слободно може да ги консултира овие архиви, во Македонија и надвор од неа.
А во врска со поновата архива, би кажал дека по Втората светска војна во манастирот беше прекинат духовниот живот и во тој период не е создавана никаква архива. Така беше се до нашето доаѓање во 1995, кога одново се започна со создавање на архива. За жал, тоа е архивата која исчезна во огнот. Морам да спомнам и за библиотеката, која беше создавана после нашето доаѓање, и која исто така беше проголтана од огнот. Во прашање беа само печатени книги и сега е во фаза градење на нова библиотека, која ќе има далеку поголем фонд на книги од претходната и ќе ги има сите оние книги што изгореа во пожарот.
7. Во овој период, пред да настапи зимата, што е најнеопходно да се направи?
– Во поглед на првата фаза од проектот, сметам дека сето она што беше приоритетно да се направи, додека не настапат обилни дождови, е веќе направено, а тоа е, како што напомнав претходно, потпирањето и покривањето. Во врска пак со “Источни Палат“, после пожарот ние моравме да ги интензивираме градежните работи околу новиот конак, бидејќи таму се предвидени да бидат монашките келии. Доколку се се одвива според предвиденото, “Источни Палат“ би требало да биде потполно завршен некаде на почетокот на летото. Така монасите ке бидат сместени во новите келии, а “Долни Палат“ ке биде повторно оспособен за прием на гости.
